Hang Chổ thuộc xóm Hui, xã Cao Răm, huyện Lương Sơn, tỉnh Hoà Bình. Cách thành phố Hoà Bình 42km về hướng Đông Bắc, cách thủ đô Hà Nội 40km.
Theo tiếng Mường có nghĩa là hang ốc vì trong hang có rất nhiều vỏ ốc nằm rải đều khắp trên nền hang.
Trước đây nhân dân địa phương thường vào hang lấy phân dơi về chế thuốc súng nên hang còn có tên gọi khác là Mái đá Diêm. Trong một số cuốn sách viết về nền “Văn hoá Hoà Bình” xuất bản trong thập kỷ 80 của thế kỷ XX, các nhà khoa học vẫn dùng tên Mái đá Diêm để chỉ hang Chổ như cuốn: Văn hoá Hoà Bình ở Việt Nam của Viện Khảo cổ học Việt Nam xuất bản năm 1989 tại Hà Nội. Đến nay di tích đã được thống nhất tên gọi là hang Chổ, cả cách gọi của các nhà khoa học và nhân dân địa phương.
Hang Chổ nằm phía Tây Nam dãy núi Sáng cửa hang quay hướng Tây Nam là một mái đá cao ráo, thoáng mát, cửa hang cao hơn mặt ruộng 6,5m, hang có 2 cửa ngăn cách nhau bởi một tảng đá lớn có chu vi 27m, cửa chính rộng 11m, cửa phụ rộng 5,5m, cao trung bình 10m. Hang ăn sâu vào lòng núi 15m, vào trong thu hẹp dần. Chiều ngang của lòng hang có chỗ rộng nhất lên tới 14m, các 2 cửa đều quay hướng Tây Nam đón cơn gió mát lành về mùa hè, tránh được cơn gió bấc lạnh giá về mùa đông.
Nền hang Chổ trũng ở giữa, bị sáo trộn nhiều. Nguyên nhân là do nhân dân địa phương vào hang đào nền lấy đất bón ruộng và do các cuộc đào thám sát, khai quật tạo nên. Nằm trong cửa hang 1m (đây là hố đào do cán bộ Bảo tàng Hoà Bình cùng Viện Khảo cổ học Việt Nam đào thám sát tháng 11/1998).
Trước cửa hang là một thung lũng rộng hàng 100 hecta cách không xa hang, (khoảng 1km) nhấp nhô một dãy đồi thấp. Có dòng suối nhỏ chảy ngang qua, cây cối trong thung lũng quanh năm tươi tốt. Với những điều kiện địa lý, địa hình, tự nhiên như trên hang Chổ là nơi cư trú lý tưởng của dân cư Văn hoá Hoà Bình.
Hang Chổ đã được bà M. Côlani, nhà nữ khảo cổ học người Pháp khai quật từ ngày 9 đến ngày 13 tháng 12 năm 1926 (Tài liệu chưa công bố). Lần khai quật này bà đã thu được 1143 hiện vật các loại. Hiện nay còn 59 hiện vật đang được lưu giữ tại Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam.
Để thêm nguồn tư liệu nghiên cứu về thời đại đồ đá, năm 1984, Bảo tàng Hà Sơn Bình kết hợp với Viện Khảo cổ học Việt Nam tiếp tục nghiên cứu khảo sát hang Chổ. Đoàn đã thu thập được rất nhiều hiện vật các loại: xương động vật, các loại công cụ đá, công cụ chặt, công cụ hình đĩa, công cụ hình hạnh nhân và một số mảnh tước các loại.
Ngày 20/3/1998, Bảo tàng Hoà Bình kết hợp với Viện Khảo cổ học Việt Nam tiếp tục khảo sát, nghiên cứu hang Chổ. Cùng tham gia với đoàn có giáo sư sử học Trần Quốc Vượng. Đoàn tiến hành khảo sát, nghiên cứu kỹ hang và khu vực bãi đá trống trước cửa hang đã nhặt được 40 công cụ bằng đá nằm rải rác trong các thửa vườn trồng màu quanh đó. Tính cả 59 hiện vật đang lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam thì tổng số hiện vật tại di tích đã được gần 100 hiện vật.
Tháng 11 năm 1998 trong chương trình hợp tác nghiên cứu khoa học vùng đất Cao Răm, huyện Lương Sơn. Một lần nữa Bảo tàng Hoà Bình cùng Viện Khảo cổ học Việt Nam kết hợp tiến hành điều tra khảo sát toàn bộ khu vực xã Cao Răm và đào thám sát hang Chổ. Diện tích đào 4m2, sâu 1,2m. Theo báo cáo sơ bộ số hiện vật thu được một khối lượng tương đối lớn gồm 1.230 tiêu bản trong đó 31 mảnh tước, 110 đá nguyên liệu, 117 công cụ lao động, 36 mảnh vỡ công cụ, xương 18 tiêu bản (đục, dao, công cụ mũi nhọn).
Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học trong các lần khai quật, thám sát đã khẳng định: Di tích hang Chổ là nơi cư trú lâu dài của cư dân tiền sử Hoà Bình (thể hiện ở tầng văn hoá rất dầy). Đồng thời nó còn là di chỉ Xưởng có niên đại trên dới 10.000 năm cách ngày nay, trong giai đoạn chuyển tiếp sang trung kỳ đá mới ở nước ta.
Hang Chổ là di tích khảo cổ học quan trọng, có giá trị cao trong công tác nghiên cứu và thăm quan về một nền văn hoá tiền sử nổi tiếng: “Văn hoá Hoà Bình”. Ngoài ra đến hang Chổ khách thăm quan có thể ghé qua các di tích lịch sử, văn hoá và danh thắng khác của xã Cao Răm như động Mãn Nguyện, hang Khụ Thượng, hang Núi Sáng./.