Chuyên khảo

05/08/2024 11:56

Cái ăn của người Đông Sơn (kỳ 6): Rượu chè Đông Sơn

Tiếp theo các buổi rì rầm những tuần trước, chúng ta đang quan tâm đến ứng xử của người Đông Sơn với lúa gạo. Hôm nay, hãy tập trung vào một loại hình "cơm" đặc biệt của Đông Sơn, đó là rượu!

1247

01/08/2024 10:21

Cái ăn của người Đông Sơn (kỳ 5): "Cơm Đông Sơn" với những hạt khác lúa và những món khác cơm

Đa số dân Đông Sơn ăn lúa gạo hàng ngày là điều không thể chối cãi. Nhưng trong số "cốc vật" (getreide, grain) làm lương thực lúc đó đã không phải chỉ là "độc cốc" - lúa (rice). Sau này ta thường nghe thấy một từ quen tai: ngũ cốc (năm loài hạt - thử, tắc, kê, đạo, truật…) là ám chỉ sự đa dạng trong lương thực chính của cư dân trên trái đất này, trong đó mỗi vùng địa nhân văn tương ứng với sự lan tỏa và sử dụng một loại hình lương thực chính.

1586

30/07/2024 09:03

Cái ăn của người Đông Sơn (kỳ 4): Cơm xôi Đông Sơn

Kết quả nghiên cứu từ các hạt gạo, thóc khảo cổ học do chúng tôi gom được từ các di tích, di vật Đông Sơn đã đưa ra một nhận định rất thú vị: Hầu như toàn bộ thóc lúa từ 4.000 năm đến khoảng 2.000 năm trước trong các địa điểm khảo cổ học Việt Nam đều có dạng hạt bầu (large type).

1358

18/07/2024 09:27

Cái ăn của người Đông Sơn (kỳ 3): Gom nhặt những hạt lúa từ ngàn xưa

Lịch sử khảo cổ học thế giới có một bước chuyển rất căn bản và to lớn kể từ sau Chiến tranh thế giới lần thứ Hai kết thúc (1945). Đó là sự thay đổi trong nhận thức về đối tượng và phương pháp khai quật: Khai quật chổi lông, khai quật nước nổi, khai quật sàng khô, sàng ướt nhằm khai thác kỹ hơn những thứ mà người xưa còn sót lại trong các tầng trầm tích văn hóa, trong đó đặc biệt được quan tâm là các tàn tích thức ăn.

1434

11/07/2024 10:57

Cái ăn của người Đông Sơn (kỳ 2): Những 'làng lúa' thời Đông Sơn

Tổ tiên người Đông Sơn đã trồng và ăn cơm lúa gạo từ hàng trăm thế hệ trước đó. Với người Đông Sơn thì câu chuyện lúa gạo đã đạt đến đỉnh cao rồi.

1128

08/07/2024 10:54

Cái ăn của người Đông Sơn (kỳ 1): Tìm về mâm cơm Đông Sơn hơn 2.000 năm trước

Chúng ta đã có tới 9 tuần "rì rầm" về "mặc" thời Đông Sơn. Từ hôm nay, chúng ta sẽ chuyển sang lĩnh vực "ăn" của người Đông Sơn. Dọn bữa đầu tiên, tôi muốn nói qua về một số chủ đề xoay quanh "mâm cơm Đông Sơn"!

1189

28/06/2024 09:37

Tìm về trang phục thời Đông Sơn (kỳ 9 & hết): Từ những tấm đồng che ngực

Tên "Hộ tâm phiến" Đông Sơn xuất hiện phổ biến từ những năm 1960 - 1970 nhằm chỉ những phiến đồng mỏng hình vuông hay chữ nhật thường thấy trong các mộ táng Đông Sơn. Đây là một từ mượn chữ Hán ám chỉ vật tròn đeo trước ngực các bộ giáp phục. Sau này bỏ Hán ngữ dùng từ thuần Việt là "tấm che ngực", được nhiều nhà nghiên cứu xếp vào mục binh khí với tư cách là một hiện vật dùng để che đỡ một phần thân thể trong giáp chiến.

2229

25/06/2024 08:57

Tìm về trang phục thời Đông Sơn (kỳ 8): Bí ẩn giáp phục Đông Sơn

Trong quá trình nghiên cứu về trang phục Đông Sơn, có một số loại trang phục có thể dễ dàng nhận ra nhờ sự thể hiện của nghệ nhân trên các bức tượng cán dao găm hay hình khắc minh họa trên đồ đồng.

2444

12/06/2024 15:23

Tìm về trang phục thời Đông Sơn (kỳ 7): Phục trang Đông Sơn - tìm từ mộ táng

Trước khi bước vào buổi "rì rầm" khảo cổ học phục trang Đông Sơn hôm nay, chúng ta đã có 6 tuần nói về lịch sử vải sợi, tơ tằm, nhuộm màu, khâu vá và thêu ren… thời Đông Sơn. Để tạo thành những bộ trang phục Đông Sơn hoàn chỉnh, các bà mẹ hay người vợ trong từng gia đình Đông Sơn còn cần tạo ra những phụ kiện cần thiết khác nữa, như các băng dải thắt lưng, các nút khuy, tấm ốp đồng…

1492

07/06/2024 22:24

Tìm về trang phục thời Đông Sơn (kỳ 6): Bất ngờ tơ lụa Đông Sơn

Không ít nhà nghiên cứu có thể hình dung được rằng, trong khung cảnh văn hóa tiền sơ sử thời Đông Sơn 2.500 năm trước, tổ tiên ta đã từng chế tạo và sử dụng khá phổ biến chất liệu sợi tơ tằm và dệt nên những tấm lụa rất mịn mỏng dùng trong trang phục và tạo nền cho những sản phẩm sơn then cao cấp. Và buổi "rì rầm" hôm nay, tôi dành cho những bất ngờ ấy khi phát hiện nhiều bằng chứng khảo cổ cụ thể về tơ lụa Đông Sơn.

2182

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Vietnam National Museum of History