Sáng ngày 24 tháng 6 năm 2025, tại xã Yên Thành, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình đã tổ chức Hội nghị báo cáo sơ bộ kết quả khai quật di tích Mán Bạc (xã Yên Thành, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình) năm 2025. Hội nghị thu hút sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, chuyên gia khảo cổ học, cùng đại diện các cơ quan quản lý văn hóa trung ương và địa phương.
Di chỉ Mán Bạc là một trong những địa điểm khảo cổ đặc biệt quan trọng, được các nhà khoa học trong nước và quốc tế khai quật 5 lần vào các năm 1999, 2001, 2004 - 2005, 2005 và 2007. Những kết quả nghiên cứu đã cho thấy đây là một di tích cư trú, mộ táng tập trung với mật độ cao và nhiều di vật đặc sắc. Hệ thống di tích, di vật phản ánh quá trình thích nghi, khai thác tự nhiên, qua đó cho thấy các mối quan hệ đa dạng, bức tranh đặc sắc của giai đoạn Hậu kỳ đá mới – Sơ kỳ kim khí ở Việt Nam.
Toàn cảnh hố khai quật di tích Mán Bạc năm 2025
Đợt khai quật lần thứ 6 này do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình thực hiện từ 22 tháng 4 đến 24 tháng 6 năm 2025, nhằm làm rõ các giá trị nổi bật của di tích Mán Bạc, cung cấp những cơ sở khoa học cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị trong tương lai. Hố khai quật có diện tích 196m2, hình vuông với mỗi cạnh dài 14m
GS.TS. Lâm Thị Mỹ Dung giới thiệu về hố khai quật
Trước khi vào Hội nghị, các đại biểu được tham quan hiện trường hố khai quật, lắng nghe GS. TS. Lâm Thị Mỹ Dung – cố vấn khoa học của đoàn khai quật – giới thiệu về cuộc khai quật cùng địa tầng và di tích xuất lộ.
Mộ táng xuất hiện trong hố khai quật
Tại Hội nghị, TS. Hoàng Văn Diệp – Trưởng đoàn khai quật - trình bày sơ bộ kết quả. Theo đó, trong lần khai quật này, đoàn khai quật đã phát hiện được di tích 2 mộ táng cùng với các di tích bếp và tích tụ rác bếp, di tích hố cột, hố đất đen. Đặc biệt là những di tích, di vật, nhuyễn thể là những tư liệu quan trọng phục vụ cho nghiên cứu môi trường cổ.
TS. Hoàng Văn Diệp trình bày sơ bộ kết quả khai quật tại hội trường
Về hiện vật: đoàn khai quật đã phát hiện được các loại hình di vật chất liệu đá, gốm, xương và vỏ nhuyễn thể. Đáng chú ý, có một mảnh nhỏ bằng đá chert, màu trắng đục, mài nhẵn được cho là một phần nhỏ của loạt hình nha chương. Đồ gốm có hoa văn kiểu Phùng Nguyên, loại hình chân chạc gốm và bàn đập gốm có số lượng lớn được cho là đặc trưng của di tích Mán Bạc. Những công cụ được làm từ xương và vỏ hàu, các “bích” làm từ vỏ nhuyễn thể.
TS. Hoàng Văn Diệp cũng chia sẻ: “tổ hợp di vật cho thấy đời sống vật chất và tinh thần phong phú, đồng thời phản ánh các mối quan hệ văn hóa liên khu vực của cư dân Mán Bạc cổ xưa”.
Đại biểu tham quan các di vật khai quật tại di tích Mán Bạc năm 2025
Đoàn khai quật cũng xác nhận, niên đại tương đối của Mán Bạc có thể thuộc về giai đoạn Hậu kỳ Đá mới – sơ kỳ Kim khí như các nhận định trước đây.
Hội nghị cũng được lắng nghe nhiều ý kiến từ các chuyên gia đến từ Trường Đại học Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia và Viện Khảo cổ học.
Các đại biểu đánh giá cao kết quả khai quật cũng như nỗ lực của đoàn khai quật trong điều kiện thời tiết nắng nóng. Nhiều ý kiến cho rằng, cần nâng cấp xếp hạng di tích Mán Bạc trở thành di tích cấp quốc gia, cũng như nghiên cứu lập hồ sơ Bảo vật quốc gia cho bộ sưu tập hiện vật Mán Bạc.
Chu Mạnh Quyền