Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

BTLSQG trên cơ sở tiếp thu những thành tựu của Bảo tàng Lịch sử Việt Nam và Bảo tàng Cách mạng Việt Nam - là hai trong số rất ít những bảo tàng có nhận thức sớm nhất về tầm quan trọng của công tác bảo quản, từ nhiều năm nay luôn quan tâm đầu tư cho công tác bảo quản. Đặc biệt, 5 năm qua, BTLSQG với hướng đi đúng đã thu được nhiều thành quả đáng ghi nhận ở nhiều lĩnh vực, trong đó có những kết quả nổi bật về công tác bảo quản:

1. Công tác bảo quản phòng ngừa luôn được quan tâm đặc biệt. BTLSQG đã đầu tư xây dựng, cải tạo cơ bản hệ thống kho bảo quản hiện vật với các trang thiết bị cần thiết để kiểm soát môi trường theo đúng yêu cầu kỹ thuật.

2. Bảo quản trị liệu là một nhiệm vụ không thể thiếu trong bảo quản hiện vật bảo tàng. Đối với những tài liệu hiện vật đã và đang bị xuống cấp, để đáp ứng tốt cho trưng bày, đảm bảo duy trì hiện vật ở tình trạng tốt nhất có thể và lưu giữ được lâu dài, BTLSQG đã tiếp tục đầu tư trang bị một phòng thí nghiệm với nhiều trang thiết bị hiện đại cần thiết. Nhờ đó, nhiều hiện vật với chất liệu khác nhau đã được bảo quản thành công tại Bảo tàng, vừa kéo dài được tuổi thọ vừa giữ được nguyện vẹn giá trị lịch sử, nghệ thuật của hiện vật góp phần không nhỏ cho thành công của các cuộc trưng bày đồng thời phục vụ tốt cho công tác nghiên cứu và bảo tồn hiện vật lâu dài cho nhiều thế hệ tương lai.

Bảo quản hiện vật chất liệu kim loại.

3. Góp phần nâng cao chất lượng của công tác bảo quản, bên cạnh việc đầu tư cơ sở vật chất, Bảo tàng luôn trú trọng công tác nghiên cứu khoa học. Có thể nói BTLSQG là bảo tàng đầu tiên quan tâm đầu tư cho nghiên cứu khoa học bảo quản. Những quy trình ứng dụng trong bảo quản hiện vật tại Bảo tàng không được thực hiện một cách máy móc theo các quy trình đã được công bố trên thế giới mà là kết quả của những nghiên cứu ứng dụng trên các sưu tập hiện vật của Việt Nam trong điều kiện cở sở vật chất và khí hậu của Việt Nam. Những kết quả nghiên cứu này là cơ sở khoa học và thực tiễn để Bảo tàng xây dựng các qui trình và thực hiện tu sửa, bảo quản thành công nhiều sưu tập tài liệu, hiện vật chất liệu giấy, gốm, kim loại,.. Điển hình là đề tài nghiên cứu ứng dụng Benzotriazol trong ức chế bề mặt đồ đồng Đông Sơn đã được nghiên cứu và thực hiện thành công tại BTLSQG.

Hoạt động bảo quản hiện vật tại BTLSQG.

4. Ngày từ khi mới thành lập, BTLSQG đã tiếp tục phát huy, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực bảo quản hiện vật: trao đổi tài liệu, chuyển giao công nghệ, đào tạo cán bộ bảo quản. Nhiều khoá đào tạo bồi dưỡng cho cán bộ về kỹ thuật bảo quản ở trong và ngoài nước đã được tổ chức, nhiều lượt cán bộ bảo quản của BTLSQG và nhiều bảo tàng trong cả nước đã được tham gia. Qua đó cán bộ được nâng cao nhận thức, trình độ và kỹ năng trong công tác bảo quản.

Không chỉ tiếp nối những dự án đang thực hiện, 5 năm vừa qua BTLSQG còn mở rộng nhiều mối quan hệ hợp tác mới, tranh thủ sự tài trợ, giúp đỡ của các bảo tàng và tổ chức quốc tế trong lĩnh vực bảo quản: Phái đoàn Wallonie Bruxelles (Bỉ), Hàn Quốc, Đức, Pháp,... , nhiều lượt cán bộ được tham gia các khóa đào tạo, tập huấn quốc tế về bảo quản. Đặc biệt trong 5 năm liên tục quĩ Sumitomo (Nhật bản) đã tài trợ, cử chuyên gia đầu ngành của Nhật sang thực hiện tu sửa, bảo quản những hiện vật, tác phẩm có giá trị cho BTLSQG. Ý nghĩa của việc tài trợ này không chỉ dừng lại ở những hiện vật được bảo quản tu sửa đạt kết quả tốt mà còn là cơ hội cho các cán bộ BTLSQG được học tập nâng cao trình độ trong quá trình làm việc với các chuyên gia Nhật Bản.

Cán bộ BTLSQG tu bổ, phục dựng trạnh lụa.

5. Với vai trò là một trong những bảo tàng đầu hệ trong hệ thống các bảo tàng Việt Nam, BTLSQG là cầu nối với các bảo tàng trong cả nước nhằm nâng cao hiệu quả các hoạt động nghiệp vụ bảo tàng, đặc biệt trong công tác bảo quản.

Không chỉ giới hạn trong phạm vi Bảo tàng, BTLSQG đã tư vấn và thực hiện bảo quản hiện vật cho nhiều bảo tàng và di tích trong cả nước đạt kết quả tốt.

BTLSQG đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch và Cộng đồng người Bỉ nói tiếng Pháp lựa chọn là một đối tác chính trong 2 giai đoạn liên tục (2011- 2015) của dự án hợp tác với Cộng đồng người Bỉ nói tiếng Pháp trên cở sở tiếp tục những chương trình hợp tác với Tổ chức thúc đẩy giáo dục và đào tạo ở nước ngoài của Cộng đồng người Bỉ nói tiếng Pháp (APEEF) từ năm 2004 về lĩnh vực bảo quản hiện vật bảo tàng. Mục đích của các chương trình hợp tác là nâng cao khả năng bảo quản, phục chế và bảo vệ các di sản văn hóa vật thể cho các cán bộ ngành bảo tàng Việt Nam. Nhiệm vụ cụ thể của các chương trình hợp tác là:Chuyển giao kinh nghiệm và kiến thức về bảo quản thông qua việc tổ chức các khoá đào tạo thực tiễn; Phát triển bền vững nghề cán bộ bảo quản, đạo đức nghề nghiệp và đào tạo chuyên ngành; tạo tiền đề cho việc hình thành Trung tâm Bảo quản tại BTLSQG.

Khóa tập huấn về bảo quản tranh sơn dầu do chuyên gia Bỉ giảng dạy.

Trong quá trình thực hiện dự án, BTLSQG đã làm tốt vài trò điều phối của mình góp phần tích cực và quan trọng trong việc kết nối, nâng cao nghiệp vụ bảo quản trong các bảo tàng Việt Nam.

Kỷ niệm 5 năm thành lập BTLSQG, 5 năm không phải là quãng thời gian dài nhưng là 5 năm với sự chuyển mình và đổi mới quan trọng đối với BTLSQG nói chung và công tác bảo quản tại Bảo tàng nói riêng. Năm năm nhìn lại – công tác bảo quản tại BTLSQG đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, những kết quả ấy là thành quả tất yếu của những nỗ lực của thế hệ lãnh đạo và cán bộ Bảo tàng hôm nay trên nền tảng cơ bản đã được nhiều thế hệ đi trước xây đắp nên. Mặc dù vậy, để đáp ứng được đòi hỏi ngày càng cao của công tác bảo quản hiện vật, BTLSQG còn phải tiếp tục nỗ lực phấn đấu, đầu tư về cơ sở vật chất, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và đặc biệt là đào tạo và bổ sung nguồn cán bộ bảo quản có chất lượng cao. Chúng ta hy vọng và tin tưởng trong một tương lai không xa, công tác bảo quản tại BTLSQG ngày càng phát triển, xứng đáng là Trung tâm về bảo quản hiện vật bảo tàng trong cả nước.

Ths. Nguyễn Thị Hương Thơm