Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Ngay Điều 1, Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam đã khẳng định: “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, các hải đảo, vùng biển và vùng trời”

Hơn 50 năm qua, các thế hệ cán bộ, viên chức Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã hết sức nỗ lực, vượt mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ sưu tầm, gìn giữ và phát huy di sản dân tộc, giáo dục, nâng cao hiểu biết về lịch sử, văn hóa, truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên, đặc biệt là học sinh, sinh viên và thế hệ trẻ. Qua đó, Bảo tàng đã có những đóng góp không nhỏ vào thắng lợi trong cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Trong những năm gần đây, khi tình hình biên giới lãnh thổ, đặc biệt là biển Đông có nhiều diễn biến phức tạp, chủ quyền của Việt Nam với các quần đảo và biển Đông liên tiếp bị xâm phạm. Các hành động trắng trợn, bất chấp luật pháp quốc tế của Trung Quốc đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và vùng quyền đặc quyền kinh tế trên thềm lục địa của Việt Nam ở Biển Đông. Nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình, Bảo tàng đã tập trung nguồn lực xây dựng, triển khai nhiều hoạt động và đã góp phần quan trọng, thiết thực trong việc khẳng định, bảo vệ chủ quyền biên giới, lãnh thổ, đặc biệt là chủ quyền thiêng liêng đối với vùng biển và các hải đảo của Việt Nam.

1. Hoạt động nổi bật, có ý nghĩa chính trị sâu sắc, gây tiếng vang và hiệu ứng xã hội lớn đầu tiên phải kể tới là triển lãm “Công tác Biên giới lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” do Bảo tàng Cách mạng Việt Nam ( nay là Bảo tàng Lịch sử quốc gia) phối hợp với Ủy ban Biên giới quốc gia phối hợp tổ chức vào tháng 10 năm 2009. Có thể nói, đây là lần đầu tiên một triển lãm lớn thể hiện tương đối đầy đủ và toàn diện về lịch sử khai phá, xác lập, thực thi, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam với nhiều tư liệu, hiện vật quý – những cứ liệu lịch sử quan trọng về chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam lần đầu tiên được đưa ra trưng bày, đặc biệt là những hiện vật, tài liệu về chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Trong đó có nhiều hiện vật quý hiếm có giá trị về lịch sử, văn hóa và đặc biệt cũng là những bằng chứng pháp lý khẳng định chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam thời kỳ trước năm 1945, như: Đại Nam nhất thống toàn đồ- một bản đồ chính thống của Việt Nam được vẽ dưới thời vua Minh Mạng (1834); An Nam đại quốc họa đồ của giám mục Taberd, xuất bản năm 1838, một bản đồ đẹp, ghi chép khá đầy đủ các địa danh của Việt Nam ở đầu thế kỷ XIX và Bản đồ hàng hải châu Âu thế kỷ XV-XVI với nhiều ghi chép về đất liền và biển đảo của Việt Nam cùng khu vực Đông Nam Á…; những sắc chỉ, lệnh chỉ, đạo dụ về việc phân công, điều động, cho phép thám sát, đồn trú bảo vệ các hải đảo và vùng biển của Việt Nam, đặc biệt là quần đảo Hoàng Sa. Những hình ảnh về sự hiện diện của quân Pháp (đại diện cho chính quyền Bảo hộ thực thi quyền chủ quyền của Việt Nam) và quân triều đình nhà Nguyễn trên quần đảo Hoàng Sa những năm đầu thế kỷ XX: Lính Pháp và lính triều đình An Nam đồn trú trên đảo Hoàng Sa đang chào cờ, năm 1938; Tượng Phật bà Quan âm trên đảo Hoàng Sa; Đào giếng trên đảo Hoàng Sa, ....

Phần trưng bày: Biên giới Việt Nam trước năm 1945 tại triển lãm “Công tác Biên giới lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, 10/2009.

Bên cạnh các tư liệu, hiện vật, hình ảnh về những kết quả quan trọng của công tác phân giới cắm mốc, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trên tất cả các tuyến biên giới trên đất liền giữa Việt Nam với Trung Quốc, Lào, Campuchia, Triển lãm trưng bày, giới thiệu nhiều tài liệu, hiện vật văn bản về phân định chủ quyền biển đảo của Việt Nam với các nước Trung Quốc, Philippin, Inđônêia, Malaysia, Campuchia và Thái Lan như: với Trung Quốc là Hiệp định phân định vịnh Bắc Bộ và Hiệp định hợp tác nghề cá trong vịnh Bắc Bộ năm 2000; với Malayxia là Thoả thuận về khai thác vùng chồng lấn năm 1992; với Thái Lan là Hiệp định phân định ranh giới biển năm 1997; Với Cămpuchia là Hiệp định về Vùng nước lịch sử(7/7/1982); với Inđônêxia là Hiệp định phân định thềm lục địa năm 2003; Thoả thuận ba bên Việt Nam – Trung Quốc – Philipin về khảo sát địa chấn một số khu vực thuộc quần đảo Trường Sa; Hồ sơ ranh giới biển của Việt Nam đệ trình Liên hợp Quốc tháng 5/2009;…bản đồ Biển Đông, sơ đồ một số ranh giới biển… Cùng một số hình ảnh về những hoạt động về bảo vệ, khẳng định chủ quyền, tăng cường sự có mặt của Việt Nam trên Biển Đông, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của ta đối với thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế trên biển và các hải đảo của Việt Nam: Sách Trắng về biển của Việt Nam, năm 1981, 1984; hình ảnh các mốc chủ quyền trên các đảo của quần đảo Trường sa và Hoàng Sa, Nhà giàn trên biển, các ngọn Hải đăng, Tàu tuần tra của Hải đoàn 18 xuất kích bảo vệ biển cực Nam Tổ quốc…cũng được tập trung giới thiệu trong triển lãm.

Triển lãm đã góp phần giới thiệu với khách tham quan thấy được sự quan tâm, những nỗ lực của Đảng, Nhà nước, các cấp các ngành và nhân dân trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia, an ninh biên giới; tuyên truyền sâu rộng trong mọi tầng lớp nhân dân về ý nghĩa to lớn cũng như tầm quan trọng và kết quả của công tác phân giới, cắm mốc trên đất liền với các nước láng giềng, xác lập, khẳng định chủ quyền biển đảo trên biển Đông của Việt nam trong những năm qua.

Thông qua triển lãm, giúp cho người xem hiểu rõ hơn về lịch sử biên giới giữa Việt Nam với các nước láng giềng, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ, nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, kiên quyết đấu tranh với những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch muốn chia rẽ quan hệ quốc tế của ta, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc…

Thể hiện lập trường của Việt Nam giải quyết hoà bình các tranh chấp, xây dựng một đường biên giới hoà bình, hữu nghị, ổn định và hợp tác.

2. Đến tháng 5 năm 2012, Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã tiếp tục phối hợp với Ủy ban Biên giới quốc gia, Bảo tàng Bà Rịa - Vũng Tàu, Bảo tàng Đà Nẵng, Bảo tàng Hải Phòng, Bảo tàng Hưng Yên, Bảo tàng Quảng Ninh, Bảo tàng Quảng Ngãi, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I và Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An tổ chức trưng bày chuyên đề Di sản văn hóa Biển Việt Nam tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, nhằm tiếp tục giới thiệu, khẳng định với nhân dân, cộng đồng quốc tế: Việt Nam là một quốc gia có lịch sử lâu đời vươn ra biển, khám phá, khai thác kinh tế biển, xác lập và thực thi chủ quyền trên các đảo, quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa, lãnh hải tại Biển Đông; Biển, đảo là bộ phận cấu thành phạm vi chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, cùng với đất liền tạo ra môi trường sinh tồn và phát triển đời đời của dân tộc Việt Nam, góp phần khơi dậy lòng tự hào dân tộc và nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo của nhân dân Việt Nam.

Các đồng chí lãnh đạo Bộ Văn hóa,Thể thao&Du lịch, Bảo tàng Lịch sử quốc gia cắt băng khai mạc trưng bày chuyên đề “ Di sản văn hóa biển Việt Nam , 2/2012.

Nội dung trưng bày tập trung:

- Giới thiệu cô đọng, khái quát vai trò, vị trí của Biển Đông và các thành phố, thương cảng Việt Nam trong lịch sử hình thành và hoạt động của tuyến đường giao thương hàng hải quốc tế.

- Giới thiệu khái quát mối giao lưu, ảnh hưởng văn hóa giữa Việt Nam với các nền văn minh, văn hóa dọc theo con đường thương mại trên biển.

- Giới thiệu, quảng bá rộng rãi tới đông đảo công chúng về lịch sử khám phá, khai thác kinh tế biển và thực thi chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông.

Có thể khẳng định rằng, đây là một trưng bày đầy đủ, toàn diện nhất từ trước đến nay về di sản văn hóa biển, phản ánh lịch sử khai phá, xác lập, thực thi chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Với trên 300 di vật cổ, tài liệu quý, phong phú về chủng loại, chất liệu, đặc biệt có nhiều tài liệu hiện vật là những chứng cứ lịch sử, khoa học quan trọng khẳng định chủ quyền biển đảo của Việt Nam:

- Các tài liệu, hiện vật: Bản đồ di tích khảo cổ hậu kỳ đá mới – sơ kỳ đồ đồng vùng duyên hải và một số đảo, quần đảo Việt Nam; Hiện vật khảo cổ học các di chỉ Hạ Long, Quỳnh Văn, Xóm Ốc (đảo Lý Sơn); Hiện vật Đông Sơn tìm thấy tại Gò Quê, Bình Sơn (Bảo tàng Quảng Ngãi)... phản ánh: từ thời Tiền - Sơ sử, ở ven biển miền Trung, cư dân tiền Sa Huỳnh cũng đã chiếm lĩnh những không gian cửa sông ven biển, các đảo gần bờ, xa bờ như Cù Lao Chàm, Cù Lao Ré (Lý Sơn), Phú Quý, Côn Đảo, Thổ Chu… và có những quan hệ gắn bó mật thiết với cư dân đồng đại khu vực miền Bắc và xa hơn với các nước Đông Nam Á lục địa và hải đảo.

Đây là những cơ sở khoa học và thực tiễn hết sức quan trọng và thuyết phục về tính đa dạng nhưng thống nhất của văn hóa Tiền - Sơ sử Việt Nam, về lịch sử khai phá, chinh phục biển đảo và là cơ sở thực tiễn, khoa học về chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải của đất nước ta.

- Các tài liệu, hiện vật: Hiện vật, bản đồ khảo cổ học, bản trích Đại Việt sử kí toàn thư về việc lập thương cảng Vân Đồn; hiện vật tàu đắm cổ Cù Lao Chàm (Hội An); Đồ gốm Việt Nam xuất khẩu TK XIV tìm thấy ở vùng biển Cà Mau;Hồng Đức bản đồ (TT Dữ liệu Biển Đông)... nhằm thể hiện, từ khi giành được nền độc lập tự chủ, các vương triều Đinh - Lê - Lý - Trần - Lê sơ đã ra sức chăm lo, củng cố và phát triển quốc gia Đại Việt thành một thể chế mạnh và quan trọng ở Đông Nam Á. Với vị trí địa lý thuận lợi, Đại Việt là địa chỉ giao thương quan trọng đối với thương thuyền Trung Quốc, các quốc gia cổ ở Đông Nam Á và trên thế giới. Vấn đề chủ quyền lãnh hải cũng luôn được các triều đình phong kiến chăm lo quản lý. Vân Đồn từ đơn vị “trang” thời Lý được nâng lên thành “trấn” thời Trần và tiếp theo là “châu” thời Lê sơ. Nhà Trần đặt ra các chức quan như quan “Trấn”, quan “Lộ”, quan “Sát hải sứ” để kiểm soát hoạt động của các thuyền buôn nước ngoài. Thời Lê sơ, triều đình đặt “Tuần Kiểm” ở các xứ cửa biển, các đảo... để quản lý biển, thu thuế của các tàu thuyền nước ngoài qua lại vùng biển nước ta.

- Các tài liệu, hiện vật: Bản phục chế Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn (trang ghi chép về việc lập và hoạt động của Hải đội Hoàng Sa và Hải đội Bắc Hải); Bản đồ trong Toàn tập An Nam tứ chí lộ đồ thư của Đỗ Bá Công Đạo (TK XVII) vẽ và ghi chú về quần đảo Hoàng Sa; Bản đồ Tonquin của Daniel Tavenier, 1684; Bản đồ Đông Nam Á (bao gồm Biển Đông và quần đảo Hoàng Sa) của Blaeu, 1635; Mô hình tàu Hải đội Hoàng Sa (Bảo tàng Đà Nẵng); Hiện vật tàu cổ Hòn Cau, Bình Thuận, Cà Mau... phản ánh: từ cuối thế kỷ XVI, do có vị trí địa lý thuận lợi, lại là một vùng đất giàu tiềm năng, ở Đàng Trong đã trở thành một Thể chế biển triệt để phát huy truyền thống khai thác biển. Với việc thành lập và biến Hải đội Hoàng Sa và Hải đội Bắc Hải thành một tổ chức của Nhà nước để khai thác sản vật trên các đảo và hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, quyền làm chủ lãnh hải và hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa ở nước ta đã được xác định chính thức dưới thời các Chúa Nguyễn.

- Các tài liệu, hiện vật: Các bản đồ khai thác tại Trung tâm Dữ liệu Hoàng Sa, như Đại Nam nhất thống toàn đồ, An Nam đại quốc họa đồ, Bản đồ Carte des Costes de Cochinchine Tunquin, Harrevelt E.van/ Changuion D.J, Amsterdam, 1749; Bản in sao châu bản triều Nguyễn niên hiệu Minh Mạng 19 (1838) về việc đo đạc, cắm mốc và vẽ bản đồ Hoàng Sa; Bản số hóa Châu bản triều Nguyễn niên hiệu Bảo Đại 13 (1939) về Hoàng Sa; Bản in trang nội dung trong Đại Nam thực lục về chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa và ngoại thương hàng hải thời Nguyễn, phản ánh: Kế tục sự nghiệp của tiền nhân, triều đình Nhà Nguyễn tiếp tục chăm lo thực thi chủ quyền quốc gia, dân tộc trên biển Đông. Cùng với nhiệm vụ khai thác hải sản và hóa vật, các vua nhà Nguyễn còn thường xuyên tổ chức vãng thám, trồng cây, xây chùa, dựng bia, cắm mốc, đo đạc, vẽ bản đồ các đảo và quần đảo thuộc chủ quyền. Vua Minh Mạng còn cho lập bản đồ quốc gia Đại Nam nhất thống toàn đồ, trong đó thể hiện cả hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Các tài liệu, hình ảnh về chủ quyền biển đảo Việt Nam từ 1945 đến 1975; Tài liệu, hình ảnh, hiện vật liên quan đến công tác biên giới, lãnh thổ của Nước CHXHCN Việt Nam do Ủy ban Biên giới quốc gia lưu giữ và cung cấp, phản ánh: Từ khi Cách mạng Tháng Tám thành công, nước nhà giành lại được nền độc lập tự chủ cho đến nay, công tác biên giới lãnh thổ nói chung và công tác bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam nói riêng luôn luôn được các cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm đặc biệt và đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Thể hiện lập trường của Việt Nam xây dựng một đường biên giới trên biển hoà bình, hữu nghị, ổn định và hợp tác.

Có thể nói rằng, các tài liệu, hình ảnh và hiện vật tiêu biểu, điển hình sử dụng trong trưng bày chuyên đề Di sản văn hóa Biển Việt Nam là những bằng chứng chứng minh nước Việt Nam ta đã dự nhập mạnh mẽ và có những đóng góp quan trọng vào lịch sử hình thành và hoạt động của hệ thống giao thương hàng hải quốc tế. Đồng thời, đó cũng là những thông điệp về chủ quyền của Việt Nam từ lâu đời và liên tục đối với vùng lãnh hãi và hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa.

Trưng bày về Di sản văn hóa Biển Việt Nam đã thực sự thành công trên nhiều phương diện, đáp ứng được sự mong mỏi và được những người làm công tác bảo tàng, đông đảo học giả, khách tham quan trong và ngoài nước đón nhận và đánh giá cao.

3. Để phát huy thành công của trưng bày, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân, nhất là nhân dân vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo, từ tháng 6 năm 2013, Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã phối hợp với Bảo tàng Lạng Sơn tổ chức trưng bày Di sản văn hóa Biển Việt Nam tại Lạng Sơn.

Khách thăm quan trưng bày chuyên đề “Di sản văn hóa Biển Việt Nam” tại Bảo tàng tàng Lạng Sơn, 6/2013.

Thời gian tới, theo kế hoạch, trưng bày Di sản văn hóa Biển Việt Nam sẽ tiếp tục được đưa đi trưng bày tại một số tỉnh miền Trung, miền Nam và đang trao đổi, thống nhất kết hoạch tổ chức trưng bày này tại Hàn Quốc theo đề nghị của Viện di sản văn hóa Biển Quốc gia Hàn Quốc. Đặc biệt, thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, góp phần cho thành công của sự kiện “Đại gia đình các dân tộc Việt Nam với chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc” tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam vào cuối tháng 6 năm 2014, Bảo tàng Lịch sử quốc gia sẽ tổ chức triển lãm các tư liệu, hình ảnh về chủ quyền biển đảo Việt Nam phục vụ nhân dân 54 dân tộc trên mọi miền Tổ quốc và khách quốc tế đến tham dự sự kiện.

4. Bên cạnh việc nghiên cứu, khai thác, sưu tầm những tư liệu, hiện vật về chủ quyền biển đảo của Việt Nam tại các trung tâm, các cơ quan đặc trách như Ủy ban Biên giới quốc gia, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Trung tâm Dữ liệu Hoàng Sa, Bộ tư lệnh Hải quân.... Bảo tàng còn đẩy mạnh vận động các nhà sưu tập, nghiên cứu và nhân dân hiến tặng tư liệu, hiện vật về biển đảo cho Bảo tàng lưu giữ và phát huy. Sau hơn 2 năm, Bảo tàng đã tiếp nhận được hàng trăm tư liệu, hiện vật, trong đó đặc biệt quý hiếm là sưu tập bản đồ và tư liệu của TS. Mai Hồng và nhà sưu tập Trần Mạnh Tuấn hiến tặng cho Bảo tàng Lịch sử quốc gia (gồm 74 đơn vị hiện vật, được tiếp nhận từ ngày 20/11/2012 đến ngày 26/9/2013) với nhiều hiện vật liên quan đến chủ quyền biển Đông và quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.

Bảo tàng Lịch sử quốc gia tổ chức tiếp nhận sưu tập bản đồ và tư liệu của TS. Mai Hồng và nhà sưu tập Trần Mạnh Tuấn hiến tặng, 11/2012-9/2013.

Những tấm bản đồ chính thống được quốc tế công nhận, vẽ, phân định địa giới phía Nam của Trung Quốc chỉ đến đảo Hải Nam: Bản đồ Hoàng Triều trực tỉnh địa dư toàn đồ (xuất bản tại Trung Quốc, năm 1904); Bản đồ Ngữ ngôn khu vực đồ (Bản đồ phân bố ngôn ngữ từng khu vực); Bản đồ thuộc “Harmsworth’s new atlas” trang 269 (xuất bản tại Luân-đôn, Anh quốc, năm 1920); Bản đồ Trung Quốc khí hậu khu vực đồ (Bản đồ khí hậu từng khu vực của Trung Quốc); Danh mục: China (trang 149-152) gồm 03 tờ in 02 mặt trong tập bản đồ “New Indexed atlas of the wold”, trong danh mục các hòn đảo của Trung Quốc liệt kê chỉ có đảo Hải Nam (Nhà xuất bản Rand-McNally, Illinois,Mỹ); Bản đồ Chinese empire with Japan and Korea (Bản đồ đế chế Trung Hoa với Nhật Bản và Hàn Quốc, in năm 1909, Nhà xuất bản Rand-McNally, Illinois,Mỹ) phía sau liệt kê các đơn vị hành chính tỉnh, khu vực trực thuộc, địa hình, sông, ngòi, đảo); Bản đồ “China” (bản đồ địa hình Trung Quốc, in tại Đông Đức, năm 1966)... Đặc biệt là tấm Bản đồ Trung Quốc (nguồn gốc: Mỹ, in năm 1945) thể hiện rõ Paracel là của Việt Nam. Đây thực sự là những chứng cứ vô cùng quan trọng, góp phần khẳng định chủ quyền thiêng liêng, không thể chối cãi của Việt Nam với quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và Biển Đông.

5. Công tác hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nghiên cứu, quảng bá tôn vinh về di sản văn hóa, chủ quyền biển đảo cũng đã được Bảo tàng Lịch sử quốc gia hết sức quan tâm và thực hiện thành công chương trình hợp tác Việt – Hàn. Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp với Viện Nghiên cứu Di sản Văn hóa biển Quốc gia Hàn Quốc thực hiện chương trình khảo sát thường niên với các đợt nghiên cứu tại các địa điểm, di tích cảng thị cổ như: Vân Đồn (Quảng Ninh); Phố Hiến (Hưng Yên); Lạch Trường (Thanh Hóa); Hội Thống (Hà Tĩnh); thương cảng Thanh Hà, Bao Vinh (Thừa Thiên – Huế); cảng cổ Thị Nại (Bình Định); khảo sát các làng nghề đóng thuyền truyền thống ở Vĩnh Nguyên, Vĩnh Trường, Vĩnh Lương (Khánh Hòa); bền cảng cổ chợ Bến, Long Sơn và các làng nghề khu vực Tp. Vũng Tàu, các huyện Long Điền, thị trấn Phước Hải, Phước Tĩnh,…

Cùng với hoạt động khảo sát thực địa, hai bên đã chú trọng và gắn nghiên cứu với đào tạo, hợp tác và giao lưu nhằm nâng cao trình độ, phương pháp tiếp cận tiên tiến, hiện đại. Hàng năm, Bảo tàng đã cử cán bộ sang tập huấn về khảo cổ học dưới nước tại Hàn Quốc, chuẩn bị nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu về nghiên cứu, tìm hiểu di sản văn hóa biển, đảo Việt Nam. Từ kết quả nghiên cứu, hợp tác, hai bên đã xuất bản ấn phẩm Thuyền truyền thống Việt Nam.

Cán bộ Bảo tàng Lịch sử quốc gia tham gia tập huấn về khảo cổ dưới nước tại Hàn Quốc.

6. Bên cạnh việc tổ chức các trưng bày chuyên đề về biển đảo, để góp phần nâng cao nhận thức, hiểu biết và ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo cho mọi tầng lớp nhân dân, giới thiệu, tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, Bảo tàng đã cho nghiên cứu, bổ sung, xây dựng nội dung thông tin và sao in trên khổ lớn đặt trưng bày tại sảnh Nhà trưng bày thương trực Bảo tàng Lịch sử quốc gia, số 1 Tràng Tiền 03 tấm bản đồ quý, là chứng cứ lịch sử quan trọng khẳng định chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa và vùng lãnh hải trên Biển Đông.

Khách nước ngoài nghe giới thiệu về tấm bản đồ “An Nam đại quốc họa đồ”, khằng định quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam tại hệ thống trưng bày Bảo tàng Lịch sử quốc gia.

- Bản đồ An Nam đại quốc họa đồ - Bản đồ nước Việt Nam thời Nguyễn do Giám mục Jean-Louis Taberdvẽ và ấn hành theo cuốn từ điển La tinh - Việt Nam (Dictionarium Latino-Annamiticum) tại Serampore, Ấn Độ năm 1838. Ở rìa phải bản đồ, ngay phía trên vĩ tuyến 16° vẽ quần đảo Hoàng Sa với dòng chú thích: Paracel Seu Cát Vàng (Paracel hay còn gọi là Cát Vàng), khẳng định quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Hoàng Sa là địa danh hành chính Việt Nam, Paracel là tên gọi quốc tế, Cát Vàng hay Cồn Vàng, Bãi Cát Vàng là tục danh người Việt Nam gọi quần đảo Hoàng Sa.

Jean-Louis Taberd ( 1794 - 1840) là một nhà truyền giáo người Pháp thuộc Hội Thừa sai Paris. Khoảng những năm 1820 - 1830, ông được bổ nhiệm đi truyền giáo tại miền Nam Việt Nam. Ông cũng là người nghiên cứu địa lý Việt Nam. Trong các công bố của mình, ông xác nhận quần đảo Hoàng Sa đã được vua Gia Long (1762 - 1820) nhà Nguyễn chinh phục và tuyên bố chủ quyền năm 1816.

- Bản đồ Đại Nam nhất thống toàn đồ - Bản đồ nước Việt Nam thống nhất thời Nguyễn, được lập bởi triều Minh Mạng (1820-1841). Tên bản đồ và địa danh trong bản đồ ghi bằng chữ Hán. Trên vùng biển ngoài khơi miền Trung Việt Nam, ngang tầm từ Đà Nẵng tới Khánh Hòa có vẽ và ký hiệu hai quần đảo Hoàng Sa ở phía Bắc và Vạn Lý Trường Sa (tức Trường Sa) ở phía Nam thuộc lãnh thổ Việt Nam.

Tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm hiện đang lưu giữ tập bản đồ Nam Bắc kỳ hội đồ, ấn hành dưới thời Tự Đức (1847 - 1883), trong đó có một tấm bản đồ tương tự, cũng với tên gọi Đại Nam Nhất thống toàn đồ. Sự tồn tại của Đại Nam nhất thống toàn đồ trong Nam Bắc kỳ hội đồ khẳng định chủ quyền không tranh cãi của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Bản đồ Hoàng Triều trực tỉnh địa dư toàn đồ do Stanislaus Chevalier, tên Trung Quốc là Sái Thượng Chất (1852 - 1930), là linh mục Thiên chúa giáo và nhà thiên văn học người Pháp chủ biên, đài Thiên văn Từ Gia Hối (Thượng Hải, Trung Quốc) xuất bản, in tại nhà in Hồng Bảo Trai (Thượng Hải, Trung Quốc) năm 1904. Đây là Bản đồ hành chính toàn Trung Quốc thời nhà Thanh. Theo bản đồ, biên giới cực nam lãnh thổ Trung Quốc chỉ tới đảo Hải Nam. Hoàng triều trực tỉnh địa dư toàn đồ là loại bản đồ hành chính, ứng dụng kỹ thuật trắc địa phương Tây với hệ kinh vĩ độ khá chuẩn xác, gần giống như các bản đồ ngày nay. Bản đồ mang tính chính thống vì được thực hiện bởi quan chức chuyên môn ở đài thiên văn quốc gia dưới sự chỉ đạo của triều đình nhà Thanh, Trung Quốc.

7. Để phát huy giá trị các tư liệu hiện vật, tuyên truyền, góp phần nâng cao nhận thức, lòng yêu nước, tự hào dân tộc và ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo trong thế hệ trẻ, nhất là đối tượng học sinh, sinh viên, Bảo tàng đang khẩn trương xây dựng nội dung, chuẩn bị phối hợp tổ chức các chương trình, hoạt động giáo dục, công chúng thông qua: giờ học lịch sử, sinh hoạt Câu lạc bộ “Em yêu lịch sử” với chủ đề “Biển đảo Việt Nam” cho học sinh THPT , THCS trên địa bàn Thủ đô Hà Nội và các tỉnh Hải Dương, Bắc Giang, Hưng Yên; Tọa đàm “Chủ quyền biển đảo Việt Nam” qua các tư liệu, hiện vật tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia với khách mời tham dự, trao đổi là sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thủ đô Hà Nội.

Sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biển đảo của Việt Nam là hết sức thiêng liêng, đòi hỏi trí tuệ, công sức và sự đóng góp của toàn dân tộc. Mặc dù đã nhận thức rõ tầm quan trọng, đã hết sức cố gắng, nỗ lực, nhưng với những tài liệu, hiện vật hiện có về chủ quyền lãnh thổ và biển đảo của Việt Nam mà Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã sưu tầm, đang lưu giữ và phát huy vẫn còn hết sức khiêm tốn. Vì vậy, thời gian tới, Bảo tàng Lịch sử quốc gia rất mong nhận được sự quan tâm, giúp đỡ, phối hợp của các cơ quan hữu quan ở Trung ương, địa phương, các nhà nghiên cứu, các tổ chức và cá nhân để Bảo tàng có thêm điều kiện, cơ sở nghiên cứu, bổ sung tư liệu, hiện vật cũng như phát huy tốt nhất giá trị những di sản lịch sử, văn hóa biển đảo Việt Nam, góp phần đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc và ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo cho các thế hệ người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ để tăng thêm bản lĩnh, nghị lực thực hiện thắng lợi công cuộc xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam theo mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.

TS. Nguyễn Văn Đoàn - PGĐ BTLSQG

Ths. Nguyễn Hoài Nam - Phó trưởng phòng HC-TH BTLSQG