Góp thêm vào nghệ thuật bí ẩn của Maya cổ xưa, các nhà thủy lợi học cho biết trong một báo cáo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Khoa học Khảo cổ học, nhà nhân loại học Kirk French và kỹ sư Christopher Duffy về thiết kế cống dẫn nước tới Palenque, một trung tâm đô thị ở miền Nam Mexico, cách đây hơn 1400 năm.
Góp thêm vào nghệ thuật bí ẩn của Maya cổ xưa, các nhà thủy lợi học cho biết trong một báo cáo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Khoa học Khảo cổ học, nhà nhân loại học Kirk French và kỹ sư Christopher Duffy về thiết kế cống dẫn nước tới Palenque, một trung tâm đô thị ở miền Nam Mexico, cách đây hơn 1400 năm.
Các nhà nghiên cứu cho biết, Maya cổ xưa nổi tiếng trong vai trò những người thợ xây vĩ đại, nhưng rất hiếm thấy trong vai trò như các kỹ sư lớn. Những công trình xây dựng của họ, dù lớn và ấn tượng, nhưng không phức tạp, mà giản dị. Tuy nhiên, có nhiều trung tâm của Maya cho thấy những đặc điểm, chi tiết hết sức tinh vi, phức tạp.
Palenque, được thành lập vào khoảng năm 100 sau công nguyên, đến năm 800 sau công nguyên, nó có khoảng 1500 ngôi đền, nhà và cung điện, dưới bàn tay cai trị của hàng loạt các nhà cầm quyền đầy uy lực. “Với 56 dòng sông, 9 đường nước cố định, hệ thống cống dẫn nước, hồ, đập và các cây cầu – thành phố này đã thực sự sống đúng với tên gọi cổ xưa của nó, “Lakamha” hay là “Nước lớn”.
Các cuộc khai quật đã phát hiện được 217 foot chiều dài cống dẫn nước “Piedras Bolas” ở phía dưới Palenque, được thiết kế hẹp về phía cuối, tạo ra một nguồn nước lớn. Đây là ví dụ đầu tiên về cống dẫn nước có áp suất lớn được cân nhắc, tính toán kỹ ở Tân Thế giới. Đến bây giờ đã bị xói mòn, cống dẫn nước có niên đại khoảng năm 250 – 600 trước công nguyên.
Nhà khảo cổ học Lisa Lucero thuộc Trường Đại học Illinois cho biết, Palenque là thành phố duy nhất, là trung tâm nơi người Maya xây dựng hệ thống thoát nước. Hầu hết những trung tâm của Maya lưu giữ nước trong những hồ chứa vào mùa lạnh, khô. Nhưng, Palenque là di tích duy nhất, chúng tôi không mong chờ sẽ tìm được một hệ thống nước như thế này nữa. Có nhiều nguồn khác nhau ở hệ thống nước. Ví dụ như, tất cả những trung tâm với những quảng trường rộng đều có hệ thống cấp thoát nước để giữ các quảng trường này khô ráo trong khi trời mưa.
Theo các nhà nghiên cứu: các cống thoát nước được đặt dưới nhà một số hộ gia đình và có thể lưu giữ nước trong suốt mùa khô.
Bản đồ do Ed Barnhart cung cấp. Tạp chí Khoa học Khảo cổ học.
Ảnh 2: Bên trong cống dẫn nước ở Palenque. Ảnh do tác giả Kirk French cung cấp. Tạp chí Khoa học Khảo cổ học. Dan Vergano
www.archaeology.org