Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Sau khi mất Him Lam, Đờ Cát và ban tham mưu tập đoàn cứ điểm dự đoán chắc chắn đêm 14-3 ta sẽ tiến công đồi Độc Lập nên đã ra chỉ thị đặc biệt cho Méc-cơ-nen, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn An-giê-ri và người sắp thay thế ông ta là thiếu tá Các khẩn trương chuẩn bị đối phó. Hai viên tiểu đoàn trưởng này đã đi kiểm tra các vị trí của trung tâm đề kháng đồi Độc Lập, hiệp đồng kỹ lưỡng với các trận địa pháo 105mm, 155mm ở Mường Thanh, chuẩn bị sẵn phần tử bắn vào khu vực phía bắc đồi Độc Lập. Pi-rốt, viên chỉ huy pháo binh tập đoàn cứ điểm hứa với Méc-cơ-nen và Các là lực lượng pháo binh sẽ chi viện có hiệu quả bất kỳ lúc nào, còn không quân thì sẽ yểm trợ tối đa, thả pháo sáng suốt đêm khiến cho bộ đội Việt Minh không còn nơi ẩn nấp…

Pháo binh ta bắn trúng nhiều vị trí tại trung tâm đồi Độc Lập, Bản Kéo

Nhiệm vụ tiến công đồi Độc Lập được giao cho Trung đoàn 165, Đại đoàn 312 và Trung đoàn 88 Đại đoàn 308, dưới quyền chỉ huy của Đại đoàn trưởng Đại đoàn 308 Vương Thừa Vũ. Trong đó Trung đoàn 165 đảm nhận hướng chủ yếu, Trung đoàn 88 đảm nhận hướng thứ yếu.

Trận đánh bộ binh hiệp đồng với pháo binh dự định bắt đầu từ 16h45 phút ngày 14-3, nhưng do trời mưa việc điều sơn pháo 75mm và cối 120mm từ Him Lam sang không kịp. Giờ nổ súng đã đến. Sau khi trao đổi ý kiến với Đại đoàn phó Đàm Quang Trung, vận dụng phương châm “đánh chắc, tiến chắc”, chỉ huy trưởng trận đánh quyết định cho lựu pháo 105mm bắt đầu bắn vào các cứ điểm địch để phá hủy công sự và uy hiếp tinh thần binh lính địch, còn bộ binh ta kiên trì chờ sơn pháo 75mm và cối 120mm tới. 2h sáng ngày 15-3, các khẩu đội cối 120mm và sơn pháo 75mm đã tới. Đúng 3h30 phút bộ đội ta nổ súng tiến công đồi Độc Lập.

Lính Pháp chờ đợi sự tiến công của bộ đội ta ở Điện Biên Phủ (3-1954)

Trên hướng chủ yếu, Trung đoàn 165 đột phá thuận lợi. Địch chưa kịp phản ứng thì lực lượng xung kích của trung đoàn dẫn đầu là các chiến sĩ Doãn, Cấc, Thiêm, Viên, Lập…đã nhanh chóng lao sâu vào cứ điểm địch đánh chiếm khu thông tin, diệt trận địa cối, uy hiếp sở chỉ huy cứ điểm. Trên hướng thứ yếu, lúc đầu Trung đoàn 88 mở cửa chệch hướng, mặc dù đã quét sạch hơn 100m hàng rào thép gai nhưng vẫn chưa vào tới bên trong cứ điểm địch. Phát hiện ra sai sót đó, tiểu đội trưởng Nguyễn Văn Ty đã lấy lô cốt địch làm điểm chuẩn, điều khiển các chiến sĩ bộc phá phá nốt được những hàng rào cuối cùng, mở thông đường vào bên trong cứ điểm. Ít phút sau các chiến sĩ xung kích Tiểu đoàn 29 Trung đoàn 88 đã kịp thời tiến vào cùng các chiến sĩ Trung đoàn 165 diệt địch. Binh lính tiểu đoàn An- giê- ri số 5 chống cự ngoan cố. Pháo địch ở Mường Thanh cũng liên tục bắn ra hòng sát thương và chia cắt đội hình tiến công của ta. Cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt. Bộ đội ta giành giật với địch từng ụ súng, từng căn hầm và từng đoạn chiến hào. Đến 6h30 phút sáng 15-3, Trung đoàn 165 và Trung đoàn 88 đã hoàn toàn chiếm lĩnh đồi Độc Lập, tiêu diệt gọn tiểu đoàn Bắc Phi tăng cường, loại khỏi vòng chiến đấu gần 483 tên, bắt sống gần 200 tù binh, trong đó có hai tên tiểu đoàn trưởng là Méc-cơ-nen và Các bị thương và bị bắt tại trận.

Chân dung Anh hùng Quân đội Nguyễn Văn Ty, đ/c đã dũng cảm, mưu trí chỉ huy đơn vị đánh bộc phá mở cửa để bộ đội tiến công tiêu diệt đồi Độc Lập (3- 1954).

Ngay khi trận đánh ở đồi Độc Lập đang diễn ra, Đờ Cát đã điều một tiểu đoàn bộ binh cùng 6 xe tăng từ Mường Thanh tiến ra phản kích. Bị pháo binh ta và lực lượng diệt viện của Đại đoàn 308 chặn đánh quyết liệt, chúng hốt hoảng tháo chạy về Bản Kéo, bỏ lại một xe tăng bị bắn hỏng cùng hàng trăm lính chết và bị thương.

Hai trung tâm đề kháng Him Lam, Độc Lập do những đơn vị lê dương và Âu- Phi tinh nhuệ phòng giữ bị san phẳng đã làm cho tinh thần binh lính tiểu đoàn ngụy Thái số 3 đang phòng giữ trung tâm đề kháng Bản Kéo suy sụp thảm hại. Trước tình hình đó Bộ Chỉ huy chiến dịch chủ trương không đánh Bản Kéo như kế hoạch cũ mà dùng hỏa lực lựu pháo uy hiếp kết hợp với tiến công binh vận, gọi hàng.

Từ sáng 15-3, viên chỉ huy cụm cứ điểm Bản Kéo đã nhận được một thư viết tay của bộ đội ta cho phép chúng được đến đồi Độc Lập để đưa thương binh về, kèm theo đó là một bức thư khuyên hắn nên đưa quân lính ra hàng. Truyền đơn của ta được các nhân mối đưa vào rải khắp trong đồn. Tiếng loa địch vận cũng kiên trì kêu gọi binh sĩ ngụy Thái trở về với lực lượng kháng chiến và nêu rõ chính sách khoan hồng sáng ngời chính nghĩa của Chính phủ ta.

Sáng 17-3, quân ta chuẩn bị tiến công Bản Kéo càng làm cho bọn địch ở trong đồn hoảng loạn. Nhiều binh sĩ ngụy đã vứt súng bỏ trốn ra rừng tìm gặp bộ đội ta. Biết không thể giữ nổi Bản Kéo, Đờ Cát ra lệnh cho đại úy Clác-săm đưa tiểu đoàn ngụy Thái lui về Mường Thanh. Nhưng vừa ra khỏi đồn, cả tiểu đoàn này đã giương cờ trắng chạy vào rừng ra hàng quân ta. Địch dùng pháo bắn cản đường và cho xe tăng đuổi theo ngăn chặn. Ta kịp thời dùng pháo bắn yểm hộ số hàng binh nói trên, buộc xe tăng địch phải quay đầu tháo chạy trở về Mường Thanh. Trung đoàn 36 ( Đại đoàn 308) chưa cần nổ súng đã chiếm được Bản Kéo và thừa thắng tiến vào chiếm các ngọn đồi ở phía bắc sân bay Mường Thanh.

Chiến thắng Bản Kéo đã kết thúc đợt một của chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong năm ngày (từ 13 đến 17-3-1954) với hai trận đánh lớn then chốt, quân ta đã đập tan hệ thống phòng ngự của địch trên hướng bắc và đông bắc, xóa sổ phân khu bắc và một bộ phận của phân khu trung tâm, tiêu diệt gọn hai tiểu đoàn tinh nhuệ nhất của địch, làm tan rã một tiểu đoàn khác, mở thông đường xuống vùng lòng chảo, mở cửa vào phân khu trung tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho chiến dịch tiếp tục phát triển.

Chu Lộc- Phương Thảo (tổng hợp)

Nguồn:

1. Sự kiện và Nhân chứng số 123, tháng 3- 2004.
2. Điện Biên Phủ qua những trang tư liệu, Nxb Quân đội Nhân dân,- 2014.
3. Ảnh tư liệu Bảo tàng LSQG.