Thứ Bảy, 08/02/2025
  • Tiếng Việt
  • English
  • French

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Vietnam National Museum of History

07/03/2014 15:54 5930
Điểm: 0/5 (0 đánh giá)
Chiến tranh Thái Bình Dương ngày càng lan rộng. Mâu thuẫn giữa Pháp và Nhật Bản ngày càng gay gắt. Pháp một mặt nhẫn nhục nhượng bộ Nhật, một mặt bí mật tìm bắt những phần tử thân Nhật. Còn Nhật thì tìm cách bảo vệ những con bài chính trị của mình, một mặt xúc tiến lên phương án lật đổ Pháp.

Thường vụ Trung ương Đảng chỉ thị cho các cấp đảng bộ phải chuyển mọi hoạt động sang thời kỳ tiền khởi nghĩa, động viên mau chóng nhân dân hướng đến tổng khởi nghĩa bằng các hình thức đấu tranh cao hơn như tổng biểu tình tuần hành, bãi công chính trị…đến huy động tự vệ tước vũ khí của binh lính bại trận đào ngũ, mất tinh thần, phát động chiến tranh du kích ở những nơi có điều kiện thuận lợi.

Thường vụ Trung ương Đảng dự đoán hai trường hợp cho Tổng khởi nghĩa:

Thứ nhất: Không thể đem việc quân Đồng minh đổ bộ vào Đông Dương làm điều kiện tất yếu cho cuộc tổng khởi nghĩa của ta; vì như thế là ỷ lại vào người và tự bó tay trong khi tình thế chuyển biến thuận tiện.

Thứ hai: Nếu cách mạng Nhật bùng nổ và chính quyền cách mạng của nhân dân Nhật thành lập hay nếu Nhật mất nước như Pháp năm 1940, và quân đội viễn chinh Nhật mất tinh thần khi ấy dù quân đồng minh chưa đổ bộ, cuộc tổng khởi nghĩa của ta vẫn có thể bùng nổ và thắng lợi.

Chủ trương trên là thích hợp và khả dĩ thực hiện được trong tình hình lúc bấy giờ. Trưa ngày 10 tháng 3 năm 1945, ở Ba Tơ nhận được tin Nhật làm đảo chính lật đổ Pháp, thì ngay tối ngày 10 tháng 3 năm 1945, Tỉnh ủy lâm thời Quảng Ngãi cấp tốc họp mở rộng vạch ra phương án mới: việc Nhật lật đổ Pháp là những thuận lợi cơ bản, nhưng cũng có một số khó khăn như “Nhật còn lực lượng quân sự ở Đông Dương, Hồng quân Liên Xô và Trung Quốc chưa thể vào được Đông Dương. Do đó sự chi viện trực tiếp của quốc tế sẽ rất khó khăn… Tuy vậy, thuận lợi vẫn là cơ bản.”

Cũng liền ngay sau sự biến Nhật lật đổ Pháp, tại căng an trí Ba Tơ (nơi giam tù chính trị), các chiến sỹ cộng sản đã đón bắt thời cơ thực hiện được một cuộc khởi nghĩa từng phần thành công.

Các lực lượng quần chúng nhân dân tham gia đánh chiếm đồn Ba Tơ, ngày 11/3/1945.

Đến khuya ngày 10 tháng 3 năm 1945, quân lính của Pháp trong đồn Ba Tơ được tin Nhật đảo chính ở thị xã Quảng Ngãi liền đóng chặt cấm trại để đối phó. Được tin viên quan Tư giám binh của Pháp đang trên đường từ thị xã Quảng Ngãi chạy lên Ba Tơ. Tỉnh ủy và Ban chỉ huy khởi nghĩa quyết định đưa lực lượng khởi nghĩa đi bắt viên quan Tư giám binh buộc giao đồn nhưng kế hoạch không thành do khi lên đến đồn Ba Tơ viên quan tư trở mặt. Tỉnh ủy phải chuyển sang chủ trương phân công các tỉnh ủy viên chia làm hai bộ phận: Một bộ phận ở lại trực tiếp chỉ huy cuộc khởi nghĩa ở Ba Tơ, một bộ phận tỏa xuống các huyện ở đồng bằng huy động tiến hành khởi nghĩa ở nông thôn để phối hợp với khởi nghĩa Ba Tơ, đồng thời tìm bắt liên lạc với Trung ương và các tỉnh bạn.

Tối ngày 11 tháng 3 năm 1945 đoàn quân khởi nghĩa gồm 17 người tù chính trị được trang bị súng, giáo mác, cuốc, rựa cùng lực lượng quần chúng vừa huy động ở các vùng xung quanh Ba Tơ xông vào Nha kiểm lý bắt nha lại, thu vũ khí, tài liệu. Thừa thắng lực lượng khởi nghĩa chia làm hai mũi áp sát đồn Ba Tơ vừa nổ súng vừa gọi loa kêu hàng. Bên ngoài lực lượng quần chúng có vũ trang nổi trống, mõ gây áp lực, bên trong nội ứng làm công tác binh vận. Giám binh và một số lính trốn thoát lên Complong, số lính còn lại mở cổng đầu hàng. Lực lượng khởi nghĩa thu được 17 súng, 50 hòm đạn, cuộc khởi nghĩa kết thúc thắng lợi.

Đội du kích Ba Tơ được thành lập sau khởi nghĩa, ngày 14/3/1945.

Nhân dân Ba Tơ tham gia mít tinh biểu tình trong cách mạng tháng Tám năm 1945.

Sáng ngày 12 tháng 3 năm 1945, một cuộc mít tinh lớn được tổ chức tại châu lỵ Ba Tơ. Ban chỉ huy khởi nghĩa tuyên bố thành lập chính quyền cách mạng, ban bố các quyền tự do dân chủ, xóa hết nợ nần trong thời đế quốc phong kiến, đem tất cả của cải lấy lại được trong đồn chia cho nhân dân. Lời tuyên cáo của Ủy ban nhân dân cách mạng Ba Tơ nêu rõ: “Chính quyền cách mạng Ba Tơ là bộ phận khăng khít với chính quyền cách mạng toàn quốc, vừa là phần tử chống phát xít của mặt trận dân chủ toàn thế giới. Chính quyến cách mạng Ba Tơ thi hành những nhiệm vụ của cách mạng dân tộc giải phóng đánh đuổi phát xít Nhật, tẩy sạch phát xít Pháp tại Đông Dương làm cho Việt Nam hoàn toàn độc lập, dựng len chính thể dân chủ cộng hòa theo tinh thần tân dân chủ do toàn dân cử ra để ban bố các quyền tự do dân chủ cho tất cả các tầng lớp nhân dân”.

Lễ cắt băng khánh thành Tượng đài kỷ niệm Khởi nghĩa Ba Tơ tại quảng trường huyện Ba Tơ, năm 2012.

Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Ba Tơ chứng tỏ nó nổ ra đúng thời điểm, một mặt nói lên tính chủ động, sáng suốt trong nhận định tình hình, chớp thời cơ của Tỉnh ủy lâm thời Quảng Ngãi, mặt khác thể hiện sự vận dụng sáng tạo những vấn đề cơ bản trong nghị quyết của Trung ương, đặc biệt là nghị quyết 8. Đồng thời cũng là một cuộc khởi nghĩa từng phần thắng lợi đầu tiên ở miền Trung.

Huệ-Chính (tổng hợp)

Nguồn:

  1. Cách mạng tháng Tám tại các tỉnh ven biển Nam Trung Bộ, tác giả TS. Ngô Văn Minh. NXB Đà Nẵng.
  2. Việt Nam những sự kiện lịch sử 1919 – 1945. tác giả Dương Trung Quốc. NXB Giáo Dục.
  3. Đại cương lịch sử Việt Nam. NXB Giáo Dục.
Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Chia sẻ:

Bài nổi bật

Đồng chí Xuân Thủy với báo Suối Reo và báo Cứu Quốc

Đồng chí Xuân Thủy với báo Suối Reo và báo Cứu Quốc

  • 18/06/2019 10:06
  • 5206

* Làm báo Suối Reo trong nhà tù Sơn La

Bài viết khác

Di tích cách mạng nhà số 5D Hàm Long - Nơi thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam vào tháng 3 năm 1929

Di tích cách mạng nhà số 5D Hàm Long - Nơi thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam vào tháng 3 năm 1929

  • 07/03/2014 15:04
  • 14940

Di tích nhà số 5D Hàm Long - Nơi thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên (tháng 3/1929) thuộc phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.