Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Sau đòn bất ngờ, choáng váng của quân và dân miền Nam từ Tết Mậu Thân năm 1968, đế quốc Mỹ đứng trước một tình thế hết sức khó khăn. Phong trào chống chiến tranh xâm lược Việt Nam, đòi rút hết quân đội viễn chinh về nước lan rộng trong các tầng lớp nhân dân Mỹ. Hạ nghị viện Mỹ cũng ra nghị quyết đòi rút tất cả quân đội Mỹ trên bộ ở Việt Nam về nước trong thời gian ngắn nhất.

Quân ngụy + vũ khí, hỏa lực của Mỹ- xương sống của chiến lược “Việt Nam hóa” chiến tranh của Đế quốc Mỹ.

Tình trạng bi đát của quân đội Mỹ ở Việt Nam cùng với những thay đổi về so sánh lực lượng trên thế giới không có lợi cho chủ nghĩa đế quốc đã làm cho giới cầm quyền Mỹ nhận thấy cần phải đổi mới trong chiến lược toàn cầu, với hy vọng vừa ổn định được tình hình trong nước, tránh được dư luận đả kích từ nhiều phía, vừa bảo đảm được vai trò “Sen đầm quốc tế” và giữ được nguyên trạng miền Nam Việt Nam trong quỹ đạo của chủ nghĩa thực dân mới Mỹ. Vì vậy, ngay sau khi trúng cử Tổng thống (1-1969), Níchxơn cho ra đời học thuyết mang tên mình - “Học thuyết Níchxơn”. Với học thuyết này, Níchxơn đề ra một chiến lược toàn cầu mới, chiến lược quân sự “Ngăn đe thực tế” (thay cho chiến lược “Phản ứng linh hoạt” đã bị phá sản), với ba nguyên tắc cơ bản: Sức mạnh của Mỹ, chia sẻ trách nhiệm, sẵn sàng thương lượng trên thế mạnh.

Học thuyết Níchxơn được áp dụng ở Việt Nam trên cơ sở điều chỉnh chủ trương “phi Mĩ hoá” chiến tranh của Giônxơn thành “Việt Nam hoá” chiến tranh của Níchxơn; ở Lào là “Lào hóa” chiến tranh; ở Campuchia là “Khơme hóa” chiến tranh và trên toàn Đông Dương là “Đông Dương hoá” chiến tranh. Mỹ dự định thực hiện chiến lược “Việt Nam hoá” chiến tranh qua ba giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 (từ năm 1969 đến giữa năm 1972) là quan trọng nhất.

“Việt Nam hóa” chiến tranh hay “phi Mỹ hóa” chiến tranh, như tên gọi của nó, về cơ bản, đó là cuộc chiến tranh giữa những người Việt Nam với nhau. Âm mưu của Mỹ vẫn là “dùng người Việt đánh người Việt”, “dùng người Đông Dương đánh người Đông Dương” với bom đạn, đô la Mỹ, do Mỹ chỉ huy và vì lợi ích của Mỹ.

Tuy nhiên, trong thời kì đầu của “Việt Nam hóa” chiến tranh, quân Mỹ vẫn còn đóng vai trò quan trọng, cùng với quân đội Sài Gòn là hai lực lượng chiến lược: quân Mỹ là chỗ dựa của quân đội Sài Gòn và của “Việt Nam hóa” chiến tranh, còn quân đội Sài Gòn là công cụ chủ yếu để thực hiện “Việt Nam hóa” chiến tranh.

Để đạt được mục tiêu chiến lược của “Việt Nam hóa” chiến tranh, đế quốc Mỹ dùng mọi thủ đoạn độc ác về quân sự, chính trị, rất xảo quyệt và nham hiểm về ngoại giao, thực hiện sự kết hợp “chiến tranh huỷ diệt” với “chiến tranh giành dân” và “chiến tranh bóp nghẹt”.

Mỹ - ngụy có những chỗ mạnh về quân số, hoả lực, khả năng cơ động và địa bàn chiếm giữ. Đặc biệt, Mỹ là một nước có tiềm lực rất lớn về kinh tế và quân sự. Do đó, trong những năm 1969 - 1971, đế quốc Mỹ đã gây cho ta nhiều khó khăn: cơ sở của ta ở nông thôn bị tổn thất, căn cứ cách mạng bị phá hoại, phong trào quần chúng bị giảm sút.

Trong khi đó, chúng ta chưa đánh giá hết âm mưu và hoạt động của địch và chưa kịp thời chuyển hướng hoạt động ở cả ba vùng chiến lược.

Đứng trước âm mưu và hành động mới của đế quốc Mỹ và ngụy quyền tay sai, Đảng ta chủ trương đẩy mạnh đấu tranh trên cả ba mặt trận: quân sự, chính trị và ngoại giao; tăng cường phối hợp chiến đấu với quân và dân hai nước bạn, kiên quyết đánh bại chiến lược “Việt Nam hoá” chiến tranh và “Đông Dương hoá” chiến tranh.

Thực hiện theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 15 năm ký Hiệp định Giơnevơ về Đông Dương (21-7-1954): “Quân dân cả nước ta, triệu người như một, nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, không sợ hi sinh, không sợ gian khổ, quyết kiên trì và đẩy mạnh cuộc kháng chiến, quyết chiến, quyết thắng, đánh cho quân Mỹ phải rút sạch, đánh cho ngụy quân và ngụy quyền sụp đổ hết, giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hoà bình thống nhất nước nhà"

Thơ Chúc Mừng Năm Mới của Bác Hồ năm 1969 do Ban Tuyên huấn Sóc Trăng in và phát hành rộng rãi trong nhân dân thời bấy giờ

Đáp Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, miền Nam tiếp tục giành thêm nhiều thắng lợi trong cuộc chiến đấu chống “Việt Nam hóa” chiến tranh trên tất cả các mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao.

Năm 1969 được mở đầu bằng những cuộc phản công chiến lược của quân dân ta đánh bại liền ba cuộc hành quân của Mỹ - ngụy, đó là cuộc hành quân yểm trợ cho kế hoạch “bình định” nông thôn vùng núi Chư Pa (thuộc tỉnh Gia Lai) và cuộc hành quân mang tên “Cái hẻm Đi Uây” vào vùng núi Côcava (giáp giới phía Tây hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên), là nơi căn cứ kháng chiến, nhằm tiêu diệt quân chủ lực và ngăn chặn tiếp tế hậu cần của ta.

Quân giải phóng tiến công vào các mục tiêu của Mỹ ngụy, năm 1969

Từ ngày 22-2 đến ngày 30-3-1969, quân và dân miền Nam mở đợt tổng tiến công đồng loạt vào hơn 400 mục tiêu của địch ở 36 thành phố, thị xã, hơn 100 quận lỵ, thị trấn, 35 sở chỉ huy, 38 sân bay, 17 khu hậu cần lớn.

Sau 35 ngày đêm chiến đấu, quân và dân miền Nam đã thu được thắng lợi to lớn: loại khỏi vòng chiến đấu hơn 104.000 tên địch, trong đó 52.000 tên Mỹ và hơn 4.000 lính chư hầu của Mỹ; tiêu diệt và tiêu hao nặng 35 tiểu đoàn và đơn vị hỗn hợp ngang tiểu đoàn, 160 đại đội Mỹ - ngụy và chư hầu; bắn rơi và phá hủy 1.600 máy bay các loại; phá hủy 2.900 xe quân sự (có 1.440 xe tăng và xe bọc thép); bắn chìm và bắn cháy 275 tàu, xuồng chiến đấu; phá hủy 530 khẩu pháo và súng cối; thiêu hủy và phá nổ 270 kho bom đạn, xăng dầu và phương tiện chiến tranh v.v… Ngoài hoạt động quân sự, Đảng bộ và nhân dân còn nổi dậy phá ách kìm kẹp giành quyền làm chủ ở nhiều ấp xã trong tỉnh.

Thắng lợi to lớn và toàn diện của nhân dân miền Nam trong những ngày đầu xuân Kỷ Dậu (1969) đã giáng những đòn khá đau vào chiến lược tác chiến “quét và giữ” của Tổng Tư lệnh liên quân mới Creighton Abrams, vào kế hoạch “bình định cấp tốc” của Mỹ - ngụy; làm cho ngụy quân, ngụy quyền càng xuống tinh thần và ý chí xâm lược của người Mỹ vốn đã rất lung lay sau chiến dịch Mậu Thân, nay lại càng lung lay hơn.

Lê Khiêm (tổng hợp)

Nguồn: Trần Quỳnh Cư, Nguyễn Hữu Đạo, Đỗ Thị Nguyệt Quang, “Từ ngày 22 tháng Hai đến ngày 30 tháng Ba năm 1969: Miền Nam tiến công và nổi dậy”, Việt Nam những sự kiện lịch sử (1945-1975), H.: Giáo Dục, 2006, tr. 370-371.