Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Tại Sài Gòn, các tầng lớp đồng bào cũng tích cực hưởng ứng dưới nhiều hình thức: biểu tình chống sưu thuế, chống bắt lính, đòi công ăn việc làm, học sinh - sinh viên bãi trường, bãi khóa. Ngày 9/1/1950 Đoàn thanh niên Cứu quốc và Đoàn Học sinh Sài Gòn - Chợ Lớn đã vận động và tổ chức cho 2000 học sinh, sinh viên các trường Pétrus Ký, Gia Long, Nguyễn Văn Khuê, Huỳnh Khương Ninh, Đại học Y - Dược, các trường chuyên nghiệp vô tuyến điện, công chính, kỹ thuật, khoa học…cùng nhiều giáo viên và 7000 nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn biểu tình đòi đảm bảo an ninh cho học sinh, sinh viên học tập, trả tự do cho những sinh viên, học sinh bị bắt - trong đó có Ban lãnh đạo Học sinh cứu quốc Sài Gòn và mở cửa lại trường học. Đoàn biểu tình kéo đến Nha học sinh và Dinh thủ hiến bù nhìn đưa ra yêu sách. Trần Văn Ơn, hội viên Hội học sinh - sinh viên Việt Nam - Nam Bộ là một trong những người đi đầu đoàn biểu tình. Đến 13 giờ chiều, thực dân Pháp và tay sai bao vây và đàn áp dã man cuộc biểu tình. Trần Văn Ơn dũng cảm đương đầu với dùi cui, báng súng của kẻ thù để bảo vệ những học sinh nhỏ tuổi và các nữ sinh thoát hiểm. Bọn giặc nổ súng vào đoàn biểu tình và Trần Văn Ơn trúng đạn hy sinh trong vòng tay bạn bè.

Học sinh- sinh viên tham gia biểu tình ngày 9/1/1950

Ngày 12/1/1950, Nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn đã cử hành trọng thể lễ truy điệu Trần Văn Ơn và biến thành một cuộc biểu tình thị uy của trên 5 vạn người với khí thế sục sôi cách mạng. Lễ tang Trần Văn Ơn cũng được cử hành trên khắp các tỉnh thành trong cả nước. Hàng triệu lượt học sinh, sinh viên và đồng bào các giới đã đeo băng tang truy điệu với lòng thương tiếc và xuống đường tuần hành bày tỏ ý chí căm thù.

Liệt sĩ Trần Văn Ơn (1931-1950)

Liệt sĩ Trần Văn Ơn sinh ngày 29/5/1931 tại nột gia đình nông dân ở xã Phước Thạch, huyện Châu Thành, Bến Tre. Sau khi học sơ học ở quê nhà, học tiểu học ở Mỹ Tho, anh lên Sài Gòn học tại trường Pétrus Ký. Năm 1947, anh tham gia phong trào học sinh yêu nước, gia nhập Hội học sinh Việt Nam - Nam Bộ. Năm 1950, anh là học sinh năm thứ nhất Ban Tú tài (lớp Second). Tấm gương hy sinh anh dũng của Trần Văn Ơn và cuộc đấu tranh của học sinh, sinh viên ngày 9/1/1950 đã thực sự là ngòi pháo thổi bùng lòng yêu nước nồng nàn và ý chí căm thù giặc sâu sắc trong thanh niên Việt Nam.

Tháng 2/1950, Đại hội toàn quốc Liên đoàn thanh niên Việt Nam lần thứ nhất họp tại Việt Bắc đã quyết định lấy ngày 9/1 hàng năm làm ngày truyền thống Học sinh, sinh viên Việt Nam. Trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày truyền thống học sinh - sinh viên Việt Nam (9/1/1950- 9/1/2000), cùng với các liệt sĩ Thành đoàn TNCS thành phố Hồ Chí Minh: Trần Bội Cơ, Đỗ Ngọc Thạch, liệt sĩ Trần Văn Ơn được truy tặng Danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Nhân dân và học sinh- sinh viên Sài Gòn tham gia lễ tang anh Trần Văn Ơn ngày 12/1/1950

Trải qua 63 năm xây dựng và phát triển, nhìn lại quá trình phát triển của phong trào học sinh - sinh viên và Hội sinh viên Việt Nam, chúng ta luôn nhận thấy rằng, học sinh - sinh viên Việt Nam luôn kế tục và phát huy những truyền thống vẻ vang của các thế hệ cha anh đi trước, trong đó nổi bật nhất là Hội sinh viên Việt Nam luôn là một tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên sinh viên Việt Nam, là nhịp cầu gắn bó giữa sinh viên với Đảng, Nhà nước; là một lực lượng giáo dục quan trọng trong nhà trường. Thông qua các hoạt động của mình, Hội sinh viên góp phần giáo dục, bồi dưỡng để hình thành lớp học sinh - sinh viên mới có kiến thức vững vàng, phong phú; có khả năng tiếp cận trí tuệ của thời đại; thiết tha với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH; có hoài bão lớn, lối sống đẹp; có sức mạnh truyền thống và bản sắc dân tộc, có trách nhiệm với cộng đồng; củng cố và phát triển rộng rãi tổ chức Hội sinh viên Việt Nam; tập hợp, đoàn kết đông đảo sinh viên thi đua học tập, rèn luyện, góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa.

Chu Văn Lộc- Hoàng Ngọc Chính (Tổng hợp)