Đó là Thái sư Lê Văn Thịnh, người làng Đông Cửu, huyện Gia Định, nay là thôn Đông Cửu, xã Đông Cửu, huyện Gia Lương, Bắc Ninh.
Đó là Thái sư Lê Văn Thịnh, người làng Đông Cửu, huyện Gia Định, nay là thôn Đông Cửu, xã Đông Cửu, huyện Gia Lương, Bắc Ninh.
Theo sách "Danh tiết lục" của Trần Kỳ Đằng thì trước thời bấy giờ chưa có khoa cử. Dù ai thông minh đến đâu thì cũng theo đường chức sắc Phật giáo chọn lựa cân nhắc để tiến triều. Lê Văn Thịnh là người thông minh, ham học, chăm đọc sách, đọc đến đâu nhớ đến đó. Dư luận thời đó cho là thần đồng.
Năm Ất Mão, niên hiệu Thái Ninh 4 (1075), vua Lý Nhân Tông xuống chiếu mở khoa thi "Minh kinh bác học và nho học tam trường" Lê Văn Thịnh ứng thí và đỗ đầu khoa. Đây là khoa thi nho học đầu tiên trong lịch sử khoa cử Việt Nam nên Lê Văn Thịnh trở thành bậc đệ nhất khai khoa trong làng khoa bảng nước nhà. Sau khi thi đỗ, ông được vào hầu vua học.
Năm 1078, vua Lý Nhân Tông sai Đào Tống Nguyên đem 5 con voi thuần biếu nhà Tống, đồng thời dâng sắc chỉ của nhà vua đề nghị thương lượng về đường biên giới giữa hai nước.
Năm 1084, Lê Văn Thịnh giữ chức Thị lang bộ Binh dẫn đầu đoàn sứ bộ nước ta đến trại Vĩnh Bình ở Quảng Tây - Trung Quốc cùng với sứ Bộ nhà Tống là Tuần kiểm ty Thành Trác thương thuyết về việc hoạch định đường biên giới giữa hai nước.
 |
| Ngai thờ Thái sư Lê Văn Thịnh. |
Trong đàm phán, ông luôn giữ thái độ mềm dẻo, tự tin, dùng lý lẽ mà giải thích, đưa ra nhiều luận cứ xác đáng. Khi Thành Trác tỏ thái độ căng thẳng, trịch thượng thì Lê Văn Thịnh khiêm tốn: "Kẻ bồi thần này không dám tranh giành" nhưng rất kiên quyết "đất biên cương tuy xa xôi nhưng từ xưa đã có chủ, thần sợ tổ tiên không cho phép nhân nhượng".
Vua Tống khen là người biết cung kính, biết lẽ phải bèn hạ chiếu trả lại cho ta đất Thuận Châu tức là châu Quảng Nguyên cùng 6 huyện thuộc châu Bảo Lạc và 3 động thuộc đất Túc Tang mà nhà Tống đã chiếm giữ của nước ta từ trước. Thời đó trong dân gian người Tống có câu ca lưu truyền: "Nhân tham Giao Chỉ tượng/Khước thất Quảng Nguyên kim" (Vì tham voi Giao Chỉ/Bỏ mất vàng Quảng Nguyên).
Lê Văn Thịnh là vị sứ giả đầu tiên đàm phán đường biên giới với Trung Quốc trong lịch sử nước ta. Từ đó đường biên giới giữa hai nước được giữ vững cho đến đời vua Lê Cung Hoàng (1527).
Khi về nước, năm 1085, ông được phong Thái sư. đường lối chính trị "hạn nô" của ông đụng đến quyền lợi của bọn tăng lữ, quý tộc nên bị chống đối rất mạnh.
Vụ án của ông là một nghi án lớn nhưng sử sách chỉ ghi lại hết sức lờ mờ. Chuyện kể rằng: Vua Lý Nhân Tông đi chơi thuyền trên hồ Tây chợt trông thấy một con hổ ngồi trong một chiếc thuyền lớn khác đuổi theo thuyền vua. Người đánh cá tên Mục Thận tung lưới bắt được thì con hổ đó đã biến thành Thái sư Lê Văn Thịnh.
Triều đình khép ông vào tội chết, nhưng nhà vua thể tình vì là vị khoa bảng có công nên đày ông lên vùng Thao Giang làm việc binh. Năm Hội Phong thứ 5 (1096) ông mất ở đó.
Đại tá Đinh Văn Niêm