Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu đề dẫn tại Hội thảo, đồng chí Đinh Hài - Giám đốc Sở Văn hóa- Thể thao và Du lịch cho biết: Di tích Phật viện Đồng Dương nằm trên địa phận làng Đồng Dương, xã Bình Định Bắc (huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam), được Bộ Văn hóa- Thông tin ra quyết định xếp hạng là di tích Quốc gia ngày 21/9/2000. Hiện nay, phần lớn các tác phẩm điêu khắc tìm thấy ở Phật viện Đồng Dương hiện đang được trưng bày ở Bảo tàng Điêu khắc Chămpa Đà Nẵng. Những tác phẩm điêu khắc của thời kỳ này mang những yếu tố của Phật giáo Đại Thừa ở phương Bắc, kết hợp với nghệ thuật Ấn Độ giáo, cùng với sự sáng tạo độc đáo của những nghệ nhân bản địa, hình thành nên phong cách Đồng Dương nổi tiếng trong nghệ thuật Chămpa từ giữa đến cuối thế kỷ IX. Tuy nhiên, đáng tiếc là khu di tích quan trọng vào bậc nhất của kiến trúc Phật giáo Chămpa đã bị tàn phá bởi thiên nhiên và chiến tranh. Hiện nay, trong khu di tích này chỉ còn một mảng tường tháp cổng mà nhân dân địa phương thường gọi là "Tháp Sáng", cùng với nền móng các công trình kiến trúc và một số đồ trang trí kiến trúc.

Thành bao thứ nhất Tháp tâm Phật viện Đồng Dương (ảnh chụp 9/1902 do Ban tổ chức Hội thảo cung cấp)

Theo GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính, Quảng Nam cần khẩn trương xây dựng một thái độ ứng xử mới phù hợp với di tích. Trước hết, UBND tỉnh phải có kế hoạch hành động về bảo vệ và phát huy giá trị di tích; đồng thời, xây dựng dự án chuyên biệt đối với Phật viện này, trong đó có quy định rõ giới hạn, mức độ bảo vệ (về địa giới, quy mô,..); thực hiện đồng bộ mô hình: khảo cổ học, trùng tu và phát huy giá trị di tích. Cần xây dựng một khu trưng bày hiện vật ngay tại nền của Phật viện gắn với công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho nhân dân về đẩy mạnh xã hội hóa trong trung tu, bảo tồn di tích.

Theo đề nghị của đại diện Bộ Văn hóa - Thể thao và du lịch, sắp tới, Quảng Nam cần có một tuyên bố về Đồng Dương, tạo cơ sở để tuyên truyền, quảng bá về địa danh và di tích này; gắn với đó là tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để đề nghị UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.

Toàn cảnh Hội thảo

Kết luận Hội thảo, đồng chí Trần Minh Cả - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam khẳng định, các giá trị lịch sử, văn hóa, khảo cổ học của di tích Phật viện Đồng Dương và quyết tâm xây dựng lối ứng xử mới đảm bảo sự bảo tồn, phát huy hết các giá trị của di tích này.

Đồng chí nhấn mạnh: Trong thời gian tới, Quảng Nam sẽ thực hiện một số giải pháp như: Đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục để nâng cao nhận thức của xã hội; Quy hoạch, khoanh vùng để đảm bảo công tác trùng tu, bảo tồn di tích; Giao ngành Văn hóa- Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với các ngành chức năng khác, các nhà khoa học để xây dựng các quy chế, kế hoạch có liên quan, cũng như công tác tiến hành trùng tu, bảo tồn và phát huy giá trị di tích; Ban hành công bố về Đồng Dương, qua đó́ quảng bá, giới thiệu và kêu gọi các tổ chức, cá nhân tham gia vào công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích ...