Ngày 15-10, Bảo tàng Hà Nội phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ tổ chức buổi hội thảo với chủ đề “Nâng cao năng lực về bảo quản các bộ sưu tập ảnh”. Đây là một phần quan trọng trong dự án “Lưu giữ và bảo quản ký ức cho các gia đình liệt sĩ tại làng Nhiếp ảnh Lai Xá”, do bốn bảo tàng cùng phối hợp tổ chức thực hiện gồm: Bảo tàng Hà Nội, Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ, Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá và Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên.
Đại biểu đến từ các bảo tàng tham quan Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá. Ảnh: L.X
Giám đốc Bảo tàng Hà Nội Nguyễn Tiến Đà cho biết, mục tiêu của hội thảo là nâng cao kiến thức và kỹ năng thực hành trong công tác bảo tồn tư liệu ảnh tại các bảo tàng, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị của di sản tư liệu – một phần ký ức quý giá của dân tộc. Hội thảo có sự tham dự của các học viên đến từ các bảo tàng gồm: Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, Bảo tàng MTTQ Việt Nam, Bảo tàng Dân tộc học, Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam, Bảo tàng Công an, Trung tâm Lưu trữ 3, Viện Bảo tồn Di tích và các bảo tàng các tỉnh: Ninh Bình, Quảng Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng, Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá cùng với giảng viên Khoa Di sản – Trường Đại học Văn hóa Hà Nội…
Nói rõ hơn về dự án “Lưu giữ và bảo quản ký ức cho các gia đình liệt sĩ tại làng Nhiếp ảnh Lai Xá”, PGS.TS Nguyễn Văn Huy – Giám đốc Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên – cho biết, dự án được khởi động từ ngày 12-9 vừa qua, với giai đoạn một tập trung vào việc nghiên cứu, kiểm kê di sản ký ức và di sản vật chất, đặc biệt là di sản ảnh của các liệt sĩ tại làng ảnh Lai Xá. Nhóm dự án đã lắng nghe câu chuyện của 44 gia đình liệt sĩ, kiểm kê, đánh giá từng bức ảnh, từng tư liệu liên quan đến liệt sĩ, đưa máy scan đến tận cộng đồng để số hóa di sản ảnh của 39 gia đình, và tổ chức một cuộc chia sẻ kinh nghiệm bảo quản ảnh ngay tại cộng đồng.
Hình ảnh được bảo quản tại Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá không còn nhiều. Ảnh: L.X
Trong giai đoạn 1 của dự án, nhiều bài học xót xa được rút ra trong công tác bảo quản ảnh tại Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá khi nhiều tư liệu có nguy cơ mất mát. Ảnh gia đình, ảnh liệt sĩ đã thất thoát nhiều. Rất nhiều gia đình chỉ còn một vài bức ảnh, nhiều ảnh đã phải phục chế lại. “Có một thực tế đau lòng là ba gia đình liệt sĩ chúng tôi gặp nay đã không còn một tấm ảnh thờ, họ thờ liệt sĩ bằng Bằng Tổ quốc ghi công”, PGS.TS Nguyễn Văn Huy nêu.
Theo PGS.TS Nguyễn Văn Huy, việc mai một, mất mát các tư liệu ảnh tại làng Nhiếp ảnh Lai Xá có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân sâu xa nhất là nhận thức của cộng đồng về việc bảo quản những tấm ảnh gốc.
Bài học từ công tác bảo quản của làng Nhiếp ảnh Lai Xá cũng là kinh nghiệm cần được đúc rút cho các bảo tàng trong công tác quản lý, bảo quản hiện vật, đặc biệt là các tư liệu ảnh.
Tại hội thảo, học viên của các bảo tàng cùng chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi các kỹ năng, kỹ thuật trong khâu bảo quản, lưu trữ hiện vật và công tác trưng bày để bảo đảm tính hấp dẫn, phục vụ công chúng.
Hội thảo tập huấn nâng cao năng lực về bảo quản các bộ sưu tập ảnh. Ảnh: Hoàng Lân
Tham gia thuyết trình tại hội thảo, bà Barbara – chuyên gia bảo quản ảnh đến từ Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ, người đã có gần 40 năm kinh nghiệm trong công tác bảo tồn tư liệu ảnh – và kỹ sư Lê Chí Công, cán bộ bảo quản của Bảo tàng Hà Nội, đã nêu những kinh nghiệm chân thực cùng các giải pháp tối ưu mang tính chuyên sâu trong công tác bảo quản tư liệu ảnh: nguyên nhân gây hư hỏng, nguyên tắc bảo quản và các buổi thực hành trực tiếp về lưu trữ, xử lý bộ sưu tập ảnh.
Hoàng Lân