Sau chiến thắng oanh liệt đánh bại quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938, năm 939 đặt dấu mốc quan trọng trong lịch sử dân tộc với việc Ngô Quyền, người anh hùng dân tộc vĩ đại xưng Vương, lập nên nhà Ngô, chọn Cổ Loa làm Kinh đô, phục hồi quốc thống, tạo nên bước ngoặt lớn chấm dứt hoàn toàn thời kỳ Bắc thuộc và chống Bắc thuộc kéo dài hơn 1000 năm, mở ra kỷ nguyên độc lập lâu dài cho đất nước.
Kể từ mùa Xuân năm Kỷ Hợi 939 lịch sử đến nay vừa tròn 1080 năm. Ngày 20/4/2019 (ngày 16 tháng Ba năm Kỷ Hợi), tại Khu di tích cấp Quốc gia đặc biệt Cổ Loa, Thành phố Hà Nội long trọng tổ chức lễ kỷ niệm sự kiện có ý nghĩa lịch sử này nhằm góp phần tiếp nối truyền thống yêu nước, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc các thế hệ cha ông đã chiến đấu, hi sinh vì độc lập, tự do của tổ quốc; khẳng định vị trí, tầm vóc vĩ đại, giá trị lịch sử to lớn của Ngô Quyền trong lịch sử đấu tranh dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam. Lễ kỷ niệm nhằm tôn vinh tinh thần yêu nước và ý chí độc lập tự chủ, tự cường, khát vọng hòa bình của dân tộc ta, đồng thời góp phần tuyên truyền, giáo dục ý nghĩa sâu sắc về sự kiện trọng đại có sức lan tỏa rộng khắp trong nhân dân Thủ đô Hà Nội nói riêng và nhân dân cả nước nói chung.
Không gian lễ kỷ niệm
Anh hùng dân tộc Ngô Quyền sinh ra trong một dòng họ hào trưởng có thế lực ở châu Đường Lâm (nay thuộc xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội), Ngô Quyền là người tài giỏi, khôi ngô, tuấn tú. Tiết độ sứ Dương Đình Nghệ chọn ông làm nha tướng, yêu mến gả con gái và giao cho ông cai quản châu Ái (Thanh Hóa ngày nay).
Trải hơn 1000 năm Bắc thuộc và chống Bắc thuộc, bước sang thế kỷ X, lịch sử Việt Nam có những chuyển biến quan trọng: Khúc Thừa Dụ giành quyền tự chủ, tự xưng là Tiết độ sứ, nghĩa là trên danh vẫn tự coi mình như một đại diện của chính quyền nhà Đường, nhưng thực chất Khúc Thừa Dụ tập trung xây dựng chính quyền tự chủ. Năm 938, lợi dụng tình hình rối ren do việc Kiều Công Tiễn sang cầu cứu khi bị Ngô Quyền tấn công, nhà Nam Hán huy động quân đội gồm hàng chục vạn quân thực hiện ý đồ xâm lược nước ta. Đoán trước được ý đồ “nội công, ngoại kích” của giặc, Ngô Quyền đã tập hợp các tướng lĩnh, hào kiệt, kéo quân từ Ái Châu ra nhanh chóng diệt trừ tên phản quốc Kiều Công Tiễn và bè đảng, dập tắt mối họa bên trong, làm thất bại ngay từ đầu âm mưu dùng nội ứng của vương triều Nam Hán.
Trước thế giặc mạnh, Ngô Quyền một mặt kêu gọi, động viên nhân dân phát huy sức mạnh cố kết cộng đồng và khí thế độc lập của dân tộc, tạo sức mạnh tổng hợp để đối phó với các mũi tiến công của quân xâm lược. Mặt khác, Ông chủ trương lợi dụng địa hình hiểm trở của núi rừng, sông nước vùng Đông Bắc bày một thế trận hiểm hóc và tập trung lực lượng mạnh để tiến hành trận chiến lớn, đánh bại quân Nam Hán ngay tại cửa sông Bạch Đằng vào mùa Đông năm 938. Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền có ý nghĩa lịch sử to lớn, là mốc son chói lọi chấm dứt hơn 1000 năm Bắc thuộc; phá tan mưu đồ “đồng hóa” của chủ nghĩa Đại Hán tộc; mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - Kỷ nguyên phát triển của quốc gia phong kiến độc lập, tự chủ, trên đất nước Việt Nam. Chiến thắng đó đã để lại cho chúng ta nhiều kinh nghiệm quý báu về phát huy sức mạnh của khối đoàn kết toàn dân chống xâm lược, về nghệ thuật đánh bại quân xâm lược ngay từ cửa ngõ đất nước.
Với chiến công oanh liệt năm 938 trên sông Bạch Đằng và việc xưng Vương, lập ra nhà Ngô trị vì từ năm 939 đến năm 944, công lao và sự nghiệp vĩ đại của Ngô Quyền đã đi vào lịch sử nước ta với vị trí là một anh hùng dân tộc kiệt xuất.
Tham dự lễ kỷ niệm có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải; Ủy viên T.Ư Đảng, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh; cùng các đồng chí lãnh đạo Thành ủy, HĐND, Ủy ban MTTQ thành phố; đại biểu đại diện hai tỉnh Hải Phòng và Quảng Ninh nơi diễn ra trận thủy chiến lịch sử trên sông Bạch Đằng; đại biểu đại diện 28 quận huyện của Thành phố Hà Nội; đại diện Hội đồng Ngô tộc Việt Nam; đông đảo bà con nhân dân; các cơ quan báo chí, truyền thông Trung ương và địa phương.
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải; Ủy viên T.Ư Đảng, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh tham dự lễ kỷ niệm
Đông đảo bà con nhân dân và khách tham dự lễ kỷ niệm
Các hoạt động chính của Lễ kỷ niệm 1080 năm Ngô Quyền xưng vương, định đô ở Cổ Loa, gồm có Lễ dâng hương tại đền thờ Ngô Quyền (thôn Cam Lâm, xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội) và Lễ mít tinh kỷ niệm tại Sân lễ hội Đình Ngự Triều Di Quy (xóm Chùa, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội); chương trình biểu diễn nghệ thuật, thể dục thể thao trong hai ngày 20 và 21/4 tại khu di tích cấp Quốc gia đặc biệt Cổ Loa.
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Phó Chủ tịch UBND thành phố Ngô Văn Quý khẳng định: Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền có ý nghĩa lịch sử to lớn, là cột mốc bản lề, một bước ngoặt vĩ đại của lịch sử đất nước Việt Nam, chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị hơn 1.000 năm của phong kiến phương Bắc và mở ra một thời kỳ độc lập lâu dài và phát triển rạng rỡ của dân tộc Việt Nam.
Phó Chủ tịch UBND thành phố Ngô Văn Quý phát biểu tại lễ kỷ niệm
Phó Chủ tịch UBND Thành phố Ngô Văn Quý cho biết, phát huy truyền thống dựng nước, giữ nước của dân tộc, trong những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thủ đô đã nỗ lực phấn đấu và đạt được những kết quả quan trọng. Năm 2019, TP Hà Nội tiếp tục chọn chủ đề công tác “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị”. Thủ đô quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức và nắm bắt thời cơ để xây dựng Thủ đô và đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại...
Lễ kỷ niệm 1080 năm Ngô Quyền xưng Vương và định đô trên mảnh đất Cổ Loa lịch sử nhằm tỏ lòng thành kính, tưởng nhớ đến Vị Tổ Trung Hưng của đất nước và mở ra kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài với sự tiếp nối rực rỡ của các triều đại Lý, Trần, Lê cho đến thời đại Hồ Chí Minh. Lễ kỷ niệm cũng là dịp tôn vinh tinh thần yêu nước và ý chí độc lập, tự cường, khát vọng hòa bình của dân tộc. Đồng thời, tuyên truyền, giáo dục ý nghĩa sâu sắc về sự kiện trọng đại, có sức lan tỏa rộng khắp trong Nhân dân Thủ đô Hà Nội nói riêng và Nhân dân cả nước nói chung.
Tại lễ kỷ niệm, các đại biểu và người dân đã được thưởng thức trống hội và màn trình diễn sử thi tái hiện chiến thắng Bạch Đằng cùng sự kiện Ngô Quyền xưng Vương, định đô ở Cổ Loa.
Nhân dịp này, huyện Đông Anh cũng đã tổ chức nhiều hoạt động biểu diễn nghệ thuật, giao lưu, thi đấu thể dục, thể thao và các trò chơi dân gian.
Thành phố Hà Nội tổ chức lễ kỷ niệm trọng thể này trên chính mảnh đất Cổ Loa lịch sử, nơi Ngô Quyền đã chọn để xưng Vương và định đô. Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử và bổ sung thêm cứ liệu khoa học để xây dựng đền thờ Ngô Quyền tại khu di tích Cổ Loa, làm cơ sở để tiến tới tổ chức Lễ kỷ niệm Ngô Quyền xưng Vương thường niên tại đền thờ Ngô Quyền ở Cổ Loa tương tự như Lễ kỷ niệm vua Lê Thái Tổ đăng quang tại đền thờ vua Lê bên hồ Hoàn Kiếm lịch sử.
TS. Bùi Thị Thu Phương