Nhân dịp kỷ niệm 991 năm Húy nhật (ngày giỗ) đức Lý Thái Tổ (1028 - 2019), ngày 7/4/2019 (ngày 3 tháng Ba năm Kỷ Hợi), tại di tích Điện Kính Thiên, Di sản Thế giới khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đã tổ chức lễ dâng hương tưởng niệm, tri ân vị Vua anh minh có công với đất nước và với Thăng Long - Hà Nội.
Đến dự lễ dâng hương có đại diện các cơ quan trung ương, thành phố Hà Nội và hậu duệ dòng họ Lý cùng đông đảo tầng lớp nhân dân tham gia.
Lý Thái Tổ (974 - 1028) là vị Hoàng đế đầu tiên của nhà Lý trong lịch sử Việt Nam, trị vì từ năm 1009 đến khi qua đời năm 1028. Đức vua có tên húy là Lý Công Uẩn, sinh ngày 12 tháng 2 năm Giáp Tuất (8/3/974) tại hương Diên Uẩn, Châu Cổ Pháp (nay là Từ Sơn - Bắc Ninh). Ông vốn là người con tinh thần của Phật giáo. Lúc mới 3 tuổi được mẹ là bà Phạm Thị bế đến chùa Lục Tổ nhờ nhà sư Lý Khánh Văn nuôi dạy. Sau đó ông được cha nuôi gửi cho một người bạn là thiền sư Vạn Hạnh dạy dỗ. Nhà sư Vạn Hạnh sớm nhận thấy “đứa bé này không phải người thường, sau này lớn lên ắt có thể giải nguy gỡ rối, làm bậc minh chủ trong thiên hạ”
Được sự giúp đỡ của thiền sư Vạn Hạnh, Lý Công Uẩn được vua Lê Đại Hành tin dùng và đưa lên các chức vụ quan trọng trong triều đình Hoa Lư. Năm 1005, ông được giữ chức Điện tiền quân đời Lê Trung Tông và sau được thăng lên Tứ sương quân Phó chỉ huy sứ, rồi Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ đời Lê Ngọa Triều (1005 - 1009).
Ngày 2 tháng 11 năm Kỷ Dậu ( 21/11/1009) tại Kinh đô Hoa Lư, Lý Công Uẩn được triều thần suy tôn lên ngôi vua, lập ra Vương triều Lý.
Sau khi lên ngôi, nhà vua quyết định dời đô từ Hoa Lư về thành Đại La. Chiếu dời đô có đoạn viết “… Thành Đại La, đô cũ của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất, được thế rồng cuộn hổ ngồi, chính giữa Nam Bắc Đông Tây, tiện hình thế nhìn sông dựa núi. Vùng này mặt đất rộng mà bằng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời…”
Đại Việt sử ký toàn thư viết: “Mùa thu, tháng 7, vua dời kinh đô từ thành Hoa Lư sang kinh đô lớn là thành Đại La của Kinh phủ. Thuyền tạm đỗ ở dưới thành, có rồng vàng hiện ra ở thuyền ngự, vì thế đổi gọi là thành Thăng Long”.
Quyết định dời đô và tạo dựng kinh đô mới ở Thăng Long là sự kiện trọng đại, đánh dấu sự phát triển vượt bậc của vương triều Lý và quốc gia Đại Việt. Nước Đại Việt thời Lý nhanh chóng trở thành một quốc gia độc lập, thống nhất và cường thịnh ở Đông Nam Á, trong đó Thăng Long là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa lớn nhất của đất nước, nơi hội tụ và kết tinh văn hóa dân tộc.
Trong Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà sử học nổi tiếng thời Lê, Ngô Sĩ Liên đánh giá rằng Lý Thái Tổ “nhận mệnh sâu sắc lặng lẽ, dời đô yên nước, lòng nhân thương dân, lòng thành cảm trời, cùng là đánh dẹp phản loạn, Nam Bắc thông hiếu, thiên hạ bình yên, truyền ngôi lâu đời, có thể thấy là mưu lược của bậc đế vương”.
Năm Mậu Thìn 1028 (Thuận Thiên thứ 19), sức khỏe nhà vua không được tốt. Vua băng ở điện Long An vào ngày Mậu Tuất, tháng Ba (tức ngày 3 tháng 3 năm 1028), ở ngôi 19 năm, hưởng thọ 55 tuổi. Nhà vua được táng ở Thọ Lăng, Thiên Đức phủ, miếu hiệu là Thái Tổ, thụy hiệu là Thần Vũ Hoàng đế.
Lễ kỷ niệm diễn ra trong không khí trang nghiêm và thành kính với đoàn rước, nghi thức truyền thống dâng hương, tế lễ lên điện Kính Thiên của các chi hội trực thuộc Hội di sản văn hóa Thăng Long - Hà Nội; màn trống hội đặc sắc của các nghệ Nhà hát tuồng Việt Nam thể hiện khí phách hào hùng của Thăng Long- Hà Nội ngàn năm văn hiến.
Lễ kỷ niệm là dịp tuyên truyền giáo dục và nâng cao tinh thần dân tộc tới mọi tầng lớp nhân dân trong xã hội, góp phần tôn vinh truyền thống đạo lý uống nước nhớ nguồn, phát huy vai trò lịch sử trong công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước.
TS. Bùi Thị Thu Phương