Mộc bản được lưu giữ tại chùa Vĩnh Nghiêm hiện tại có tất cả 3.050 bản khắc gỗ với 9 đầu sách lớn thuộc hai loại kinh, sách chính: Loại kinh sách có nguồn gốc từ Trung Hoa, Ấn Độ được các Phật tổ Thiền phái Trúc Lâm kế truyền, chú dẫn theo tư tưởng Việt Nam và loại kinh sách của các Tổ sư Thiền phái Trúc Lâm sáng tác truyền lại. Những mộc bản này được khắc vào nhiều thời điểm khác nhau, là tư liệu phản ánh những tư tưởng quan trọng trong triết lý Phật giáo Việt Nam. Các mộc bản có kích thước không đồng đều. Bản khắc lớn nhất có chiều dài hơn 1m, rộng 40-50cm, bản nhỏ nhất khoảng 15x20cm.
Một số ván in có những hoa văn và hình chạm khắc đặc biệt thể hiện triết lý Phật giáo. Mỗi bản có hai mặt, mỗi mặt 2 trang sách khắc ngược (âm bản) khoảng 2.000 chữ Hán, Nôm. Những bản khắc có niên đại sớm nhất, nhiều sách nhất, chữ chuẩn đẹp nhất và đạt đến độ tinh xảo, trong số mộc thư còn lưu giữ được ở nước ta.
Chùa Vĩnh Nghiêm ( Bắc Giang) – nơi lưu giữ Mộc bản Kinh Phật.
Các bản mộc thư chủ yếu ghi chép kinh luật nhà Phật, lịch sử hình thành và phát triển Thiền phái Trúc Lâm, trước tác của 3 vị tổ Thiền phái là Trần Nhân Tông, Pháp Loa và Huyền Quang; ngoài ra còn có các tác phẩm thơ, phú, nhật ký của Mạc Đĩnh Chi và một số vị cao tăng. Nghiên cứu mộc thư khố, chúng ta có lượng thông tin phong phú, đa dạng về lịch sử Phật giáo, tư tưởng hành đạo, nhập thế của Thiền phái Trúc Lâm, văn học, phong tục tập quán cùng sự phát triển của nghề khắc in mộc thư và nghệ thuật chạm khắc gỗ của Việt Nam. Đặc biệt một số mộc thư giới thiệu cách chữa bệnh bằng thuốc nam, cách châm cứu với bản sơ đồ chỉ dẫn các huyệt rõ ràng.
Để bảo tồn và phát huy giá trị các Mộc bản này, phục vụ việc trưng bày và giới thiệu với công chúng giá trị các mộc bản;UBND tỉnh Bắc Giang có công văn số 734/UBND-XD gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc đề nghị thỏa thuận Dự án xây dựng Nhà lưu giữ và trưng bày Mộc bản Chùa Vĩnh Nghiêm, huyện Yên Dũng.
Vừa qua,Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có văn bản số 1442/BVHTTDL-DSVH gửi UBND tỉnh Bắc Giang về việc thẩm định Dự án xây dựng Nhà lưu giữ và trưng bày Mộc bản Chùa Vĩnh Nghiêm. Nội dung cụ thể như sau: Thỏa thuận Dự án xây dựng với nội dung xây dựng mới Nhà trưng bày mộc bản, Nhà lưu giữ mộc bản, cổng phụ, tường rào, sân vườn và hệ thống hạ tầng kỹ thuật và đóng mới đồ nội thất.
Một góc phòng trưng bày về Mộc bản Kinh Phật tại chùa Vĩnh Nghiêm hiện nay.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch lưu ý UBND tỉnh Bắc Giang một số vấn đề như: Cân nhắc tính toán độ dốc và bổ sung hệ thống thoát nước mặt cho khu vực sân trong và sân ngoài Nhà lưu giữ và trưng bày Mộc bản; Bổ sung thiết kế tường rào, cổng phụ, sân, vườn, phương án lắp đặt hệ thống an ninh, camera giám sát, báo cháy.
Đối với Nhà lưu giữ Mộc bản cần giảm bớt lối vào hai bên Nhà trưng bày. Không sử dụng đèn neon chiếu sáng hành lang, bổ sung thiết kế tường hoa, cửa gỗ, trang trí thành bậc, mái. UBND tỉnh Bắc Giang tiếp tục chỉ đạo cơ quan chức năng bổ sung, hoàn chỉnh Dự án, sau đó triển khai các bước tiếp theo theo quy định của pháp luật hiện hành.
Minh Vượng