Công trình Bảo tàng trưng bày đa dạng sinh học Quốc gia Mexico (National Pavilion Museum of Biodiversity Mexico) là không gian mới được đầu tư xây dựng khánh thành trong năm 2023, nằm trong khu vực hành lang văn hóa của Đại học quốc gia Ciudad tại Thủ đô Mexicocity (Mexico).
Được thiết kế bởi hãng kiến trúc Fernanda Ahumada + FREE, dự án được thiết kế để hướng đến phát triển và bảo tồn các hiện vật trưng bày về bộ sưu tập lớn nhất các loài động thực vật đã tuyệt chủng ở Mỹ Latinh. Đây đồng thời cũng đóng vai trò là kho lưu trữ các tiêu bản và mẫu gen sinh học, cũng như là cơ sở để các phòng thí nghiệm chuyên đề nghiên cứu khoa học sử dụng các cơ sở khoa học trong các nghiên cứu chuyên sâu giai đoạn tới.
Tổng thể khuôn viên công trình và công trình nhà trung tâm
Mặt đứng công trình phản xạ ánh sáng tự nhiên
Mặt đứng công trình với ánh sáng trang trí về đêm
Về ý tưởng kiến trúc khối công trình trưng bày trung tâm theo các khối tròn vát cong, hướng đến truyền tải ý niệm giải thích cấu trúc sự sống và ý tưởng rằng mọi sinh vật đều được kết nối trong thế giới sinh cảnh hiện hữu, tạo nên sự cân bằng về đa dạng chung.
Mặt đứng công trình nhìn từ trục đường chính
Mặt đứng phía sau công trình
Chi tiết khối cong mặt bên công trình
Cấu trúc mặt tầng được tổ chức rất đơn giản trên cơ sở phân chia theo 03 vòng không gian hành lang từ trong ra ngoài. Trong đó, không gian vòng hành lang đầu để dành cho công chúng và được bắt đầu ở khu vực trung tâm. Từ không gian này, du khách tham quan cũng có thể lưu thông theo chiều dọc để tiếp cận đến các không gian triển lãm cố định. Vòng giao thông thứ 2 được sử dụng cho các hoạt động nội bộ và tiếp cận các khu vực lưu trữ bảo quản các bộ sưu tập. Vòng hành lang cuối nằm ở rìa mặt tiền, được sử dụng để tiếp cận đến các không gian tư vấn chuyên ngành, phòng thí nghiệm và văn phòng giám tuyển. Sự kết hợp các khu vực trên mỗi tầng cho phép tương tác giữa người sử dụng tạm thời và lâu dài của tòa nhà. Sơ đồ mặt bằng hình tròn đạt được hai mục tiêu chính bao gồm cho phép hợp nhất tất cả các không gian thông qua một lõi dọc duy nhất.
Không gian sảnh thông tầng tại tầng 1 bên trong nội thất
Tuyến hành lang kết nối toàn bộ các khu vực trưng bày trên các tầng nhà tại vị trí sảnh thông tầng trung tâm
Mặt khác, cũng tạo ra tầm nhìn toàn cảnh 360 độ về cảnh quan thiên nhiên thông qua mặt tiền đóng mở theo hình sóng, dựa trên nhu cầu cụ thể của chương trình.Với tổng diện tích sàn trưng bày rộng lên tới hơn 11.000 mét vuông, ngoài hệ thống các phòng triển lãm còn được bố trí bao gồm phòng triển lãm và các phòng đa phương tiện, thư viện kỹ thuật số, văn phòng, khu vực lưu trữ và phòng thí nghiệm.
Chi tiết giếng trời thông tầng lấy sáng từ trên mái xuống phía dưới các tầng nhà
Không gian sảnh thang thông tầng trung tâm
Không gian sảnh thông tầng với nhiều tiêu bản trang trí tại tầng 3 của bảo tàng
Tại trung tâm của toàn nhà, cấu trúc cầu thang nằm ở trung tâm tòa nhà tượng trưng cho chuỗi xoắn kép DNA, phân tử chứa cấu trúc di truyền của mọi sinh vật sống và là nguồn gốc của mọi loài trên hành tinh. Chính không gian cầu thang nằm ở tâm của tòa nhà là yếu tố kết nối các không gian khác nhau của gian hàng. Nó kết nối các con đường đến phòng triển lãm, kho lưu trữ và phòng thí nghiệm, tạo thành một sơ đồ mặt bằng tỏa sáng thể hiện khả năng vô hạn của đa dạng sinh học. Các không gian trưng bày cố định sử dụng hệ vách ngăn chia nhẹ giúp bố trí đầy đủ các không gian trưng bày liên hoàn theo các chủ đề trưng bày.
Lối vào chính của tòa nhà được tổ chức tiếp cận tới tầng 1 thông qua một lối đi dạo so le chào đón du khách và kết nối với hành lang văn hóa; tầng này có khu triển lãm lớn nhất và ba trong số bốn bộ sưu tập, cùng với các phòng thí nghiệm.
Nằm dưới tầng 1, không gian tầng trệt với mặt bằng bằng phẳng được bố trí dành cho những không gian được sử dụng rộng rãi nhất, chẳng hạn như cửa hàng, quán ăn tự phục vụ và thư viện kỹ thuật số. Bằng cách đặt những khu vực này ở đây, nó tận dụng được tầm nhìn trực tiếp ra mỏ đá đồng thời tạo ra bầu không khí yên tĩnh và nội tâm.
Không gian tầng hầm được thiết kế tổ chức bao bọc khép kín nhất yêu cầu kỹ thuật và là nơi chứa một trong các bộ sưu tập, phòng thí nghiệm sinh học phân tử, khán phòng và các văn phòng hành chính. Với các không gian lưu trữ bên trong bảo tàng, do hạn chế về diện tích sử dụng nên một thách thức lớn của phương án thiết kế là làm thế nào để có đủ không gian bảo quản và lưu trữ 04 bộ sưu tập độc đáo gồm: Động vật có vú, bò sát, cá và chim. Mỗi bộ sưu tập đều có vị trí chiến lược để đáp ứng nhu cầu về khí hậu, lưu trữ và sự phát triển trong tương lai. Để đảm bảo hoạt động bình thường, không gian này được tổ chức thiết kế bao gồm các máy nén lưu trữ mật độ cao. Chúng chạy trên đường ray kim loại di động để lưu trữ càng nhiều loài càng tốt trong không gian nhỏ nhất có thể. Nó cũng bao gồm một cấu trúc trực giao trong cấu trúc hình tròn để tối ưu hóa các khu vực lưu trữ và cho phép phát triển trong tương lai.
Không gian trưng bày ứng dụng công nghệ thực tế ảo cho du khách tham quan
Không gian trưng bày các hiện vật tiêu bản
Về thiết kế mặt tiền công trình, khu vực mặt tiền tầng dưới có chức năng như một nơi trưng bày sự đa dạng sinh học đặc hữu bằng cách tích hợp trực tiếp tầm nhìn ra không gian tự nhiên xung quanh tòa nhà. Các tầng trên khác có mặt tiền đôi bằng kính và nhôm nhiều lỗ giúp kiểm soát tầm nhìn và mở ra để đáp ứng nhu cầu chiếu sáng và thông gió của không gian bên trong. Kết quả là một tổng thể cấu trúc mặt tiền công trình đã được tạo thành từ hàng ngàn mô-đun nhôm 30x20 cm di chuyển theo gió. Chuyển động này được tạo ra bởi điều kiện khí hậu của khu vực và ám chỉ tầm quan trọng của nó đối với sự tiến hóa và sự trường tồn của đa dạng sinh học, tạo ra một mặt tiền sống động. Nền của tòa nhà được xây dựng bằng cantera, một loại đá núi lửa là yếu tố đặc trưng nhất của đa dạng sinh học địa phương. Nó được hình thành bởi vụ nổ Xitle đã đặt tên cho Pedregal, khu vực có Đại học Ciudad. Đáng chú ý, chính loại đá đã được dỡ bỏ làm móng lại được sử dụng để xây dựng những bức tường này. Dự án có thể được tóm tắt như một sự kết hợp giữa không gian công cộng và riêng tư, nơi du khách có thể tương tác với các vật trưng bày và địa điểm. Sự tương tác này đánh thức sự tò mò về tất cả các vấn đề làm nền tảng cho việc nghiên cứu và bảo tồn các loài này.
Chi tiết mô đun trang trí bướm kích thước lớn bên trong bảo tàng
Tiêu bản thú nhồi bông trưng bày tại bảo tàng
Không gian trưng bày các tiêu bản động vật họ chim
Về hiện vật, bảo tàng là nơi lữu trữ bộ sưu tập các hiện vật trưng bao gồm khoảng 130.000 mẫu vật, tiêu bản. Chúng bao gồm động vật lưỡng cư, côn trùng, động vật có vú, bò sát, vi sinh vật và bộ xương của cá nhà táng và cá voi xanh. Khoảng 3.000 mẫu vật hiện đang xuất hiện trong các cuộc triển lãm. Bên cạnh đó, cũng còn nhiều các mẫu vật tiêu bản quý giá của nhiều loại động thực vật khu vực Mỹ Latin đã bị tuyệt chủng trưng bày trong các không gian trưng bày cố định bố trí theo các nhóm chủ đề bao gồm: (1) Đa dạng sinh học và sự giàu có tự nhiên; (2) Khả năng kết nối và Cây sự sống; (3) Thiên nhiên luôn thay đổi; (4) Phòng thí nghiệm sinh học: Khoa học thực tế; (5) Dấu chân sinh thái, xã hội và tiêu dùng; (6) Sinh thái sinh học và tương lai bền vững
Hiện vật xương cá voi khổng lồ trưng bày trên trong nội thất công trình
Tượng thế giới động vật kích thước lớn trưng bày tại bảo tàng
Kính hiển vi điện tử phục vụ du khách tham quan trải nghiệm bên trong bảo tàng
Không gian trải nghiệm tương tác thu hút khách tham quan bên trong bảo tàng
Cùng với đó, gian trưng bày còn có Thư viện kỹ thuật số với máy tính, kính hiển vi kỹ thuật số, robot và máy in 3D. Bảo tàng hiện cũng trưng bày rất nhiều các vật phẩm được cho mượn từ Bảo tàng Soumaya tại các khu triển lãm tạm thời.
Nguyễn Hải Vân (tổng hợp)