Với vị trí đắc địa và kiến trúc độc đáo cũng như hệ thống hiện vật trưng bày đồ sộ, ngay sau khi được khánh thành cuối năm 1995, Bảo tàng nghệ thuật đương đại Barcelona (Museum contemporary art of Barcelona – MACBA) đã được xem là viên ngọc kiến trúc hiện đại của đô thị cổ Barcelona (Tây Ban Nha). Nằm trong hệ thống công trình bảo tàng cấp quốc gia, dù đã có tuổi đời gần 30 năm, nhưng với thiết kế độc đáo theo trường phái Kiến trúc hiện đại, kiến trúc bảo tàng vẫn được xem là hình mẫu tiêu biểu nhất để các kiến trúc bảo tàng sau này học tập và kế thừa.
VIÊN NGỌC TRAI CỦA KIẾN TRÚC HIỆN ĐẠI GIỮA LÒNG PHỐ CỔ BARCELONA
Tổng thể công trình trong khu vực đô thị cổ
Cảnh quan tổng thể công trình từ hướng tiếp cận chính
Công trình bảo tàng hiện đại nằm liền kề với các công trình cổ của thành phố
Bảo tàng nghệ thuật đương đại Barcelona (Museum contemporary art of Barcelona – MACBA) được xây dựng ở quãng trường Àngels, (thành phố Barcelona, Tây Ban Nha). Bảo tàng mở cửa cho công chúng vào ngày 28 tháng 11 năm 1995. Công trình có vị trí nằm gần ga tàu điện ngầm, đối diện với Tu viện thời trung cổ dels Àngels.
Năm 1959, nhà phê bình nghệ thuật Alexandre Cirici Pellicer đã thành lập một nhóm các nghệ sĩ đương đại trưng bày tác phẩm trong chuỗi 23 cuộc triển lãm với hy vọng bắt đầu một bộ sưu tập cho một bảo tàng nghệ thuật đương đại mới ở Barcelona. Đến năm 1986, nhận thấy các giá trị khi có một bảo tàng trưng bày các tác phẩm nghệ thuật đương đại, Hội đồng thành phố Barcelona đã đề nghị kiến trúc sư người Mỹ Richard Meier & Partners khởi động thiết kế công trình bảo tàng. Các nhà phê bình nghệ thuật Francesc Miralles và Rosa Queralt đã được chủ trì các tuyên bố sứ mệnh của bảo tàng. Năm 1987, Quỹ MACBA được thành lập, kết hợp với Generalitat de Catalunya và Hội đồng thành phố Barcelona, đã thành lập Hiệp hội MACBA để tiếp tục quá trình hoạt động của bảo tàng. Vào năm 2014, bảo tàng đã tiếp tục được mở rộng bao gồm một nhà nguyện thế kỷ 15 đã được chuyển đổi và hai hội trường lớn, tổng diện tích khoảng 21.500 feet vuông, cũng như toàn bộ không gian quảng trường Plaça dels Angels ở trung tâm.
Về kiến trúc, công trình được thiết kế bởi Richard Meier và khai trương vào năm 1995. Ngay sau khi hoàn thành bảo tàng nghệ thuật đương đại Barcelona đã trở thành trung tâm nghệ thuật đương đại hàng đầu của thành phố, với các triển lãm quyến rũ dành cho người yêu nghệ thuật nghiêm túc, và kiến trúc bảo tàng đã trở thành ví dụ kinh điển để các thế hệ kiến trúc sư sau này học tập và kế thừa. Rất nhiều nhà phê bình kiến trúc đã xem công trình là biểu tượng tiêu biểu nhất của kiến trúc bảo tàng thế kỷ 20.
Không gian sảnh chính công trình với ánh sáng về đêm
Chi tiết đường nét kiến trúc ngẫu hứng trên mặt tiền công trình
Chi tiết hệ vách kính khổ lớn trên mặt tiền công trình
Với tổng mức đầu tư lên tới 35 triệu USD thời giá lúc bấy giờ, để thiết kế kiến trúc bảo tàng, kiến trúc sư gạo cội Richard Meier và các cộng sự đã phải bắt đầu thực hiện công việc với khó khăn ban đầu chính là thiết kế một tổ hợp công trình bảo tàng “hoành tráng” dành cho trưng bày nhiều tác phẩm nghệ thuật đương đại nhưng hầu như không có bất kỳ thông tin định hướng nào vào thời điểm thiết kế.
Vào thời điểm đầu tiên, việc lựa chọn xây dựng bảo tàng ở Plaça dels Ángels phù hợp với tầm nhìn của kiến trúc sư Richard Meier. Với vị trí này, khối kiến trúc mới nằm giữa một số đường phố và tòa nhà lâu đời nhất của Barcelona, góp phần thay đổi diện mạo không gian của khu vực. Với không gian quảng trường rộng lớn cùng với chủ động thiết kế tổ chức nhiều hạng mục và thiết bị phụ trợ, ngay sau khi hoàn thành khu vực phía trước bảo tàng được giới trượt ván biết đến là một trong những "địa điểm" mang tính biểu tượng cho môn thể thao này trên thế giới.
Chi tiết khối cong bên cánh phải trên mặt đứng
Chi tiết khối tháp cong ấn tượng trên mặt tiền công trình
Chi tiết không gian giếng trời lấy sáng từ mái cho nội thất
Với khối công trình chính, kiến trúc sư Richard Meier và các cộng sự đã thiết kế theo Chủ nghĩa kiến trúc Hiện đại. "Triết lý" thiết kế của bảo tàng được kiến trúc sư nhấn mạnh chính là loại bỏ cách thiết kế lối mòn của các mô hình cũ, để kiến tạo một bảo tàng nơi các tác phẩm nghệ thuật trở thành một nhân tố hữu cơ của kiến trúc bảo tàng. Các triển lãm đồng thời có thể tổ chức nhiều sự kiện sinh hoạt cộng đồng cũng như trao đổi học thuật.
Khối công trình trung tâm có kích thước 120 x 35 mét, sơn hoàn thiện màu trắng với hệ vách kính công nghệ cao khổ lớn được lắp đặt ở khu vực mặt tiền phía nam, cung cấp cho du khách tầm nhìn ra quảng trường và cho phép lượng ánh sáng tự nhiên dồi dào chiếu sáng các phòng trưng bày bên trong. Với các thủ pháp tạo khối đặc rỗng đầy ngẫu hứng, kiến trúc sư đã thiết kế mặt tiền công trình đầy nét hiện đại với sự hiện diện đầy đủ của đường thẳng, đường cong, màu sắc, bóng đổ, chất cảm vật liệu.
Chi tiết mặt đứng phía sau công trình
Các không gian nội thất được tổ chức cho phép ngăn chia linh hoạt
Quang cảnh đô thị có thể được chiêm ngưỡng từ không gian nội thất
Về tổ chức không gian nội thất, bảo tàng được thiết kế bao gồm 03 phòng trưng bày cố định, nhưng có thể được chia nhỏ một cách linh hoạt và đa dạng, cũng như 05 phòng trưng bày nhỏ, một trong số đó nằm trong một khối tháp. Ngay sau khi hoàn thành, giới truyền thông đã tôn vinh bảo tàng là “viên ngọc trai hiện đại” giữa những kiến trúc cổ và những con phố hẹp chỉ cách trung tâm Gothic của Barcelona. Phần còn lại của phòng trưng bày, trên 2 tầng, dành riêng cho các triển lãm tham quan tạm thời hầu như luôn luôn hấp dẫn với du khách bởi sự hòa trộn ngoạn mục của không gian với ánh sáng tự nhiên, sự sống động nhưng hấp dẫn trong đơn giản của từng không gian trưng bày.
Nội thất không gian sảnh chính công trình
Không gian quầy sách và đồ lưu niệm bên trong bảo tàng
Không gian thư viện tra cứu bên trong bảo tàng
Không gian khán phòng đa năng bên trong bảo tàng
Cũng nằm bên trong bảo tàng, thiết kế công trình cũng bao gồm không gian thư viện là nơi nghiên cứu cho giới nghiên cứu, sinh viên, học sinh. Không gian khán phòng tiêu chuẩn cũng là nơi thường xuyên tổ chức các buổi hòa nhạc, các buổi nói chuyện và các sự kiện. Đồng thời, ngay bên trong bảo tàng, thiết kế không gian cũng bao gồm các cửa hàng sách nghệ thuật và đồ lưu niệm nơi khách tham quan có thể tìm và mua kỷ niệm các cuốn sách lý thuyết nghệ thuật cũng như những món quà đặc biệt cho mình.
NGẮM BỘ SƯU TẬP TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT ĐỒ SỘ
Đến với Bảo tàng nghệ thuật đương đại Barcerlona (MACBA), khách tham quan có thể hòa mình để chiêm ngưỡng thế giới nghệ thuật hiện đại của vùng Catalan và đất nước Tây Ban Nha. Từ những năm 2007, sau khi Trung tâm Nghiên cứu và Tài liệu MACBA được thành lập, việc thu thập bổ sung các tác phẩm nghệ thuật truyền thống đã tiếp tục được đẩy mạnh triển khai. Có ba thời kỳ nghệ thuật hiện đại được thể hiện: thời kỳ đầu tiên bao gồm Giai đoạn những năm từ 1940 - 1960; giai đoạn 1960 - 1970; và Giai đoạn đương đại.
Khu vực trưng bày tác phẩm của danh họa Pablo Picassso
Tác phẩm nghệ thuật truyền thống được trưng bày tại bảo tàng
Không gian trưng bày các tác phẩm nghệ thuật giai đoạn 1940 – 1960
Không gian trưng bày tác phẩm nghệ thuật và tư liệu cũ giai đoạn 1940 - 1960
Hiện nay, tại khu vực không gian tầng trệt, bộ sưu tập trưng bày cố định với hơn 5,000 tác phẩm trong 3 thời kì khác nhau - bao gồm những kiệt tác của Pablo Picasso, Antoni Tàpies, và Miquel Barceló… và các nghệ sĩ quốc tế như Paul Klee, Bruce Nauman và John Cage... Bộ sưu tập này cũng đã luôn được bổ sung gia tăng về số lượng từ 1.100 tác phẩm vào thời điểm bảo tàng mở cửa năm 1995. Rất nhiều bức tranh, tượng, tranh sắp đặt, tranh visual art của nhiều danh họa Tây Ban Nha và quốc tế có thể được chiêm ngưỡng tại đây mà không hiện diện ở bất kỳ bảo tàng nào khác.
Không gian trưng bày tác phẩm sắp đặt hiện đại tại bảo tàng
Không gian trưng bày tác phẩm nghệ thuật đương đại
Trẻ em đến tham quan đầy hứng thú tại bảo tàng
Ấn tượng hơn, từ những năm 2011, nhà sưu tập lừng danh Philippe Méaille còn tiếp tục ủng hộ cho bảo tàng mượn để trưng bày 800 tác phẩm của nhóm nghệ sĩ theo chủ nghĩa khái niệm cấp tiến Art & Language, mang đến không khí và luồng gió mới, sự thú vị ấn tượng độc đáo thu hút đông đảo chuyên gia và công chúng đam mê nghệ thuật đương đại.
Tác phẩm tượng điêu khắc trưng bày tại bảo tàng
Tác phẩm hội họa đương đại trưng bày tại bảo tàng
Khách tham qian đến chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật độc đáo của bảo tàng
Ngày nay, bảo tàng là nơi tham quan tìm hiểu, khám phá các tác phẩm nghệ thuật đương đại quan trọng của thành phố Barcelona, nơi dừng chân của giới học thuật nghiên cứu, sinh viên và học sinh các cấp.
Nguyễn Hải Vân