Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

VỊ TRÍ XÂY DỰNG KHÔNG THỂ ĐẶC BIỆT HƠN.

Bảo tàng Tượng Nữ thần Tự do (Libery Statue Museum) được xây dựng trên diện tích rộng 2.451 m2 trên khu vực phía Tây Đảo Tự do ở Thành phố New York (Hoa Kỳ). Bảo tàng mở cửa vào ngày 16 tháng 5 năm 2019, và tập trung vào việc giới thiệu quảng bá với công chúng lịch sử nguồn gốc sáng tạo, ý nghĩa và vai trò điểm nhấn trong lịch sử nước Mỹ của Tượng Nữ thần Tự do (chính thức là Liberty Enlightening the World), một bức tượng lớn của Frédéric Auguste Bartholdi mà người dân Pháp đã tặng cho người dân Hoa Kỳ vào năm 1886.

 

Sơ đồ không ảnh tổng thể khuôn viên xây dựng bảo tàng

 

Tổng thể toàn khu bảo tàng mới và tượng đài

Hai mục tiêu cho việc thiết kế Bảo tàng Tượng Nữ thần Tự do được các chuyên gia thiết kế và chính quyền thành phố đặt ra bao gồm:

1) Tạo ra một tòa nhà nâng cao trải nghiệm về hòn đảo cho tất cả du khách,

2) Mở rộng và thêm vào không gian mở của hòn đảo, được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới và là nơi có một tượng đài quốc tế thân yêu.

Tận dụng lợi thế vị trí vô cùng đặc biệt, với khoảng cách rất gần, kết nối “thẳng tắp” với tượng Nữ thần tự do thông qua trục tuyến giao thông cảnh quan, kiến trúc sư đã quy hoạch bố trí bảo tàng tối ưu để khách tham quan bảo tàng sẽ cùng lúc có thể trải nghiệm một cảm giác tham quan rất thú vị, vừa nghe giới thiệu trong nhà, vừa có thể phóng tầm mắt chiêm ngưỡng trực tiếp Tượng đài Nữ thần tự do.

 

Kiến trúc nửa chìm nửa nổi độc đáp của công trình

 

Không gian mái của bảo tàng là nơi ngắm cảnh, nghỉ chân và chụp ảnh ấn tượng

Bảo tàng neo giữ trung tâm mua sắm dành cho người đi bộ chính thức của hòn đảo, kéo dài đến và trên cùng của cấu trúc bằng các bậc thang đá granit hoành tráng, đỉnh cao là tầm nhìn bao quát, toàn cảnh của Nữ thần Tự do, Lower Manhattan và toàn bộ Bến cảng New York. Hợp nhất cảnh quan và tòa nhà, mái của bảo tàng được trồng bằng các loại cỏ đồng cỏ bản địa tạo ra môi trường sống tự nhiên cho các loài chim địa phương và di cư. Mái nhà đóng vai trò như một phần mở rộng được nâng lên của công viên, trong khi bên dưới, ngọn đuốc ban đầu của Tượng được trưng bày sau những bức tường kính an toàn cho chiều cao 25m. Hoa văn dọc của các bức tường bê tông đúc sẵn được lấy cảm hứng từ các vách đá Palisades dọc theo sông Hudson. Palisades được gọi là "Weehawken" bởi người Mỹ bản địa Lenni Lenape, có nghĩa là "những tảng đá trông giống như những hàng cây."

 

Tầm nhìn mở rộng từ nội thất hướng ra khu tượng đài ngoài trời

Được biết, tượng đài Nữ thần Tự do có tên gọi chính thức là "Tự do Rọi sáng Thế giới" và nhà điêu khắc Bartholdi đã phải mất 13 năm lao động miệt mài cùng với rất nhiều cộng sự để hoàn thiện bức tượng có phần khung sắt nặng tới 225 tấn, vỏ áo tượng được xếp đặt bằng 300 lá đồng kết nối với nhau bởi 300.000 chiếc đinh tán. Bức tượng này là quà tặng của nhân dân Pháp gửi nước Mỹ nhân kỷ niệm 100 năm Quốc khánh Mỹ vào năm 1876, tượng trưng cho tình hữu nghị lâu đời giữa hai quốc gia. Công trình khánh thành ngày 28/10/1886 và có tên trong danh sách Di sản thế giới của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa thuộc Liên hợp quốc (UNESCO)

Như ông Stephen Briganti, Chủ tịch kiêm Giám đốc Quỹ đảo Ellis và Tượng Nữ thần Tự do, cho biết: Trước đây, khu vực này hoàn toàn chưa có riêng một bảo tàng trưng bày giới thiệu về lịch sử khu vực và tượng đài Nữ thần tự do. Chính quyền thành phố phải sử dụng một phần không gian phía dưới chân đế tượng đài để trưng bày các hiện vật, đặc biệt là hiện vật ngọn đuốc nguyên bản. Tuy nhiên, từ sau vụ khủng bố lịch sử vào nước Mỹ (11/9/2001), Ban quản lý khu Tượng đài Nữ thần Tự do đã bắt buộc hạn chế khách tham quan vào xem tận mắt ngọn đuốc lịch sử vì lý do an ninh.

Việc công trình bảo tàng mới được chính thức mở cửa và khánh thành đã cho phép có thể giới thiệu một cách đầy đủ, sống động và chuyên nghiệp tất cả những thông tin và hiện vật lịch sử cho người dân và khách tham quan về một khu vực đảo và công trình nổi tiếng của nước Mỹ trên toàn thế giới.

CÔNG TRÌNH BẢO TÀNG “NHỎ” NHƯNG “CÓ VÕ”

Được bắt đầu khởi công xây dựng vào năm 2016, dự án bảo tàng Nữ thần Tự do được hoàn thành với kinh phí khoảng 100 triệu USD hoàn toàn do tư nhân đóng góp. Ông Stephen Briganti, Chủ tịch kiêm Giám đốc Quỹ đảo Ellis và Tượng Nữ thần Tự do, cho biết: “Chúng tôi quyết định rằng đã đến lúc phải có một bảo tàng mới để mọi người có thể đến đây ngắm nhìn bức tượng Nữ thần Tự do, thỏa sức chiêm ngưỡng cảnh quan và có những trải nghiệm tuyệt vời để hiểu thêm một phần lịch sử nước Mỹ." Công trình bảo tàng mới sẽ cho phép chứa được 100% khách du lịch đến tham quan hàng ngày thay thế cho khu vực trưng bày cũ (chỉ có dung lượng 20% tổng số khách du lịch), bên cạnh việc tham quan chiêm ngưỡng, còn là nơi nghỉ dừng chân, chụp ảnh kỷ niệm ấn tượng cho du khách.

 

Sơ đồ quy hoạch tổng mặt bằng toàn khu

Thiết kế công trình không lặp lại chủ nghĩa hình thức của các công trình bảo tàng thông thường mà thể nghiệm một thiết kế phi đối xứng bao trùm khung cảnh ấn tượng của nó và thay đổi hình thức khi du khách di chuyển đến, đi lại và xung quanh nó, giống như ý tưởng về tự do là một khái niệm đa dạng và đa nguyên. Quy hoạch góc cạnh của dự án và nhiều không gian phong phú cho phép du khách thưởng ngoạn tầm nhìn bao quát ra hòn đảo và Bến cảng New York. Biểu hiện động của nó được lấy cảm hứng từ sự bất thường của mép nước, cũng như hình dạng của Quảng trường Cột cờ hình tròn. Hình thức kết quả tạo ra một điểm đối chiếu trực quan với Pháo đài Wood ở chân Tượng, kết nối với đầu xa của trung tâm mua sắm. Cả Pháo đài và Bảo tàng đều có những góc nhọn; trong khi Pháo đài quay vào trong, bảo tàng tỏa ra bên ngoài, tôn vinh sự tự do.

 

Không gian biển hiệu phía trước bảo tàng

 

Không gian quảng trường trực tiếp kết nối vào bảo tàng

Ý tưởng chính trong thiết kế cũng bao gồm tạo dựng vai trò của bảo tàng mới như một phần mở rộng và bổ sung cho công viên, sao cho nó mang đến một trải nghiệm mới thú vị cho tất cả du khách đến đảo. Tòa nhà hòa nhập với cảnh quan và cung cấp một khung cảnh mới, đầy ánh sáng ban ngày cho ngọn đuốc ban đầu của bức tượng. Vật liệu và thiết kế của tòa nhà liên kết quá khứ và tương lai, biển và đất liền, thành phố và động vật hoang dã.

Có quy mô xây dựng không quá lớn, chỉ khoảng 2.451 m2, nhưng công trình đã được thiết kế với kiến trúc “nửa nổi, nửa chìm” rất ấn tượng, thiết kế bởi các chuyên gia thiết kế của công ty tư vấn FXCollaborative (Hoa Kỳ do trực tiếp KTS Nicholas Garrison dẫn dắt, đã khai thác được hết các giá trị về kết nối trưng bày và cảnh quan, đồng thời tạo nên sự hài hòa, thích ứng tuyệt đối với tổng thể không gian.

 

Không gian mái dốc cây xanh phía trước công trình

 

Chi tiết bậc tam cấp lên mái

 

Khách tham quan chiêm ngưỡng cảnh quan toàn khu

Kiến trúc bảo tàng cũng thể hiện một xu hướng hiện nay để tạo ra môi trường sống đô thị. Một mái nhà xanh lớn, vườn mưa, thảm thực vật bản địa và các đặc điểm cảnh quan khác sẽ nâng cao hệ thống tự nhiên và động vật hoang dã của địa phương. Các loài chim di cư bị thu hút đến địa điểm sẽ an toàn không bị va chạm nhờ sử dụng kính thân thiện với chim. Không gian mái bảo tàng tạo thành điểm nhấn đặc biệt bằng những thảm cỏ trải dài xanh mướt.

Bên trong nội thất, bảo tàng Nữ thần Tự do mới gồm 3 khu trưng bày với nhiều hiện vật ấn tượng giúp người xem ngược dòng lịch sử hiểu thêm về bức tượng nổi tiếng do nhà điêu khắc tài hoa người Pháp Frederic-Auguste Bartholdi chế tác. Nội thất và ngoại thất công trình đều sử dụng các vật liệu đá ốp granit Stony Creek cũng chính là đá granit được sử dụng ở bệ của bức tượng, để tạo nên sự kết hợp đồng đồng điệu với kiến trúc của tượng đài. Do có kiểu thiết kế nửa nổi, nửa chìm nên dù tổng thể chiều cao không quá lớn so mới mặt sân, nhưng công trình có 3 tầng, đặc biệt là khu sảnh trung tâm cao gần 25 m, bao bọc bởi hệ vách kính khổ lớn, để trưng bày hiện vật ngọn đuốc ban đầu nguyên gốc.

 

Khu vực trưng bày tại sảnh trung tâm

 

Khu vực trình chiếu đa phương tiện bên trong bảo tàng

Dù đã được thiết kế tính toán kỹ càng ngay từ ban đầu, nhưng trong quá trình thi công xây dựng, công trình đã có một số thay đổi điều chỉnh đáng kể đặc biệt là giảm quy mô diện tích xây dựng khiến công trình trở nên nhỏ hơn một chút và đơn giản hơn một chút nhưng bù lại có sự hòa nhập tuyệt đối về thẩm mỹ và không gian. Thiết kế dự án bắt đầu với nhiều kính hơn, được giảm bớt để đáp ứng các yêu cầu thiết kế triển lãm đối với các triển lãm nhạy sáng và khả năng hiển thị tốt hơn của màn hình điện tử. Sau cơn bão Sandy, tòa nhà cũng được điều chỉnh thi công xây dựng nâng cao thêm gần 1m so với mực nước lũ và các khe thoát nước được thiết kế vào nền của nó để đảm bảo khả năng chống chọi lại các đợt bão trong tương lai.

 

Chi tiết vách kính mặt tiền và đá granit trắng ốp hoàn thiện bên ngoài công trình

 

Mái dốc trồng cỏ phía dưới chân bảo tàng

Hiệu quả tiết kiệm năng lượng là một chủ đề quan trọng hiện nay. Cấu trúc mặt tiền công trình được thiết kế tính toán sử dụng tỷ lệ cửa sổ /tường thấp, diện tích tường cách nhiệt cao, giảm thiểu nhu cầu tiêu thụ năng lượng sưởi ấm và thông gió, điều hòa các không gian nội thất.  Cùng với đó, thông qua việc sử dụng giải pháp thi công tiền chế đã mang lại hiệu quả lớn. Việc chế tạo đúc sẵn hầu hết các cấu kiện chính của công tình cho phép kiểm soát chất lượng trong môi trường nhà máy, giảm thời gian xây dựng và đơn giản hóa công việc hậu cần tại công trường. Bảo tàng Tượng Nữ thần Tự do được thiết kế để đạt được chứng nhận công trình xanh - tiết kiệm năng lượng LEED Gold.

HỆ THỐNG HIỆN VẬT TRƯNG BÀY “XÚC TÍCH - ẤN TƯỢNG”

Lượng du khách trung bình tới thăm bức tượng khoảng 4,3 triệu lượt người/năm và vào những ngày cuối tuần, Nữ thần Tự do có thể đón tới 25.000 lượt khách. Ông John Piltzecker, quản lý khu tham quan tượng Nữ thần Tự do cho biết chính quyền thành phố New York kỳ vọng bảo tàng mới sẽ thúc đẩy lượng khách du lịch đến đây tham quan nhiều hơn nữa, đặc biệt là vào các năm tiếp theo.

 

Khu trưng bày vật liệu chế tác bên trong bảo tàng

 

Hiện vật tiêu bản cấu trúc nghiên cứu của tác giả khi thi công chế tạo tượng đài

Bảo tàng bao gồm nhiều hiện vật và khu trưng bày liên quan đến quá trình xây dựng và lịch sử của bức tượng, và một nhà hát nơi du khách có thể xem bức tượng từ trên không. Ở khu Trải nghiệm Điêu khắc (Engagement Gallery), khách tham quan sẽ được khám phá và hiểu thêm về nhà điêu khắc Frederic-Auguste Bartholdi, được xem quá trình ông tạo nên tác phẩm sống mãi với thời gian từ lúc ông tạo tiêu bản mẫu nhỏ cho tới khi ông đúc xong hoàn thiện tác phẩm.

 

Khu vực trưng bày về nhà điêu khắc huyền thoại sáng tác tượng đài Nữ thần tự do

 

Khu trưng bày lịch sử các tác giả thiết kế và thi công tượng đài

 

Các phiên bản tiêu bản tượng nữ thần tự do

 

Chi tiết hiện vật bức tượng ngọn đuốc nguyên gốc trưng bày tại bảo tàng

Đặc biệt, người xem sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng ngọn đuốc khổng lồ đã có từ năm 1884. Ngọn đuốc này đã được đặt trên tay bức tượng trong suốt 100 năm đến tận năm 1986 mới được thay thế và hiện trưng bày ở khu trưng bày mang tên "Cảm hứng" (Inspiration Gallery) cùng với tiêu bản khuôn mặt bức tượng bằng đồng nơi bạn có thể chạm tay và cảm nhận từng đường nét tinh tế của nghệ thuật điêu khắc trong lúc ngắm nhìn toàn cảnh cảng New York và trung tâm Manhattan sống động từ xa. Còn khi bước chân vào bên trong, người xem sẽ được nghe giới thiệu về bảo tàng cũng như lịch sử và ý nghĩa của bức tượng Nữ thần Tự do đối với nước Mỹ qua hệ thống chiếu phim vòng cung với công nghệ hiện đại, sống động.

 

Phòng chiếu đa năng màn hình cong 360 độ bên trong bảo tàng

 

Không gian trưng bày hiện vật quá trình thi công tượng đàiKhu bán đồ lưu niệm trong bảo tàng

 

 

Trưng bày hiện vật ảnh lịch sử thi công tượng đài

Bên cạnh đó, các không gian triển lãm còn trưng bày hơn 500 bức ảnh và đồ họa từ hơn 100 nguồn khác nhau, trong số đó có nhiều bức ảnh thực sự quy hiếm như những bức ảnh lịch sử hiếm hoi về việc xây dựng bức tượng từ Bảo tàng Bartholdi ở Colmar, Pháp, và bản phác thảo các thiết kế ban đầu cho bệ từ Thư viện Quốc hội./.

Nguyễn Hải Vân