Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Trên diện tích khu đất 6000 m2 tại trung tâm thành phố Sharjah (Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất - UAE), thiết kế công trình được nhóm các kiến trúc sư Các tiểu Vương Quốc Ả rập - UAE gồm Mohamed Samy, Tarek Ali, Samaa Abdelkareem, Mohamed Sarhan thực hiện thiết kế. Dù vậy, không vì thế mà công trình không đạt được vẻ đẹp hiện đại của thế kỷ 21, cũng như truyền tải đậm nét các giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống Ả rập.

 

Phối cảnh công trình từ trục đường chính

 

Tuyến đường kết nối tới sảnh chính công trình

Thiết kế hình khối công trình tìm cách thể hiện vai trò của nghệ thuật như một người kể chuyện lịch sử theo một góc nhìn riêng thông qua các thủ pháp tạo hình để gợi lên những mảng ký ức đã được truyền miệng rộng rãi trong cộng đồng. Các kiến trúc sư đã sử dụng các chất liệu văn hóa truyền thống này với các thủ pháp công nghệ xây dựng hiện đại để đáp ứng từng nhu cầu và tính năng sử dụng như trưng bày, hoạt động cá nhân, hoạt động cộng đồng để tạo nên tính đa dạng nhưng thống nhất trong một chỉnh thể mỹ thuật.

 

Mặt đứng chính công trình

 

Sơ đồ mặt cắt dọc công trình

Khái niệm truyền thống có thể được nhận ra trước tiên từ giải pháp thiết kế tổ chức không gian quảng trường công cộng phía trước công trình, được lấy cảm hứng từ ý tưởng về sân Ả Rập cổ đại. Đây là phần không gian quan trọng, là nơi tổ chức các sự kiện văn hóa và nghệ thuật, thể hiện đó một ý niệm mạnh mẽ về sự đảo ngược hình ảnh hiện tại và mở ra bầu trời để kết nối với thiên nhiên để trở thành nguồn cảm hứng - bệ đỡ lớn cho nghệ thuật phát triển.

Nghệ thuật hiện đại phần lớn mang tính biểu tượng và biểu cảm, vì khu vực Ả Rập đã trải qua các sự kiện chính trị phức tạp nên đã có rất nhiều ảnh hưởng đến văn hóa nghệ thuật của quốc gia. Các tác động bên ngoài đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến hệ thống các giá trị bản sắc văn hóa mặc dù bản sắc truyền thống vẫn còn được lưu giữ khá đậm nét trong đời sống người dân.

Hình khối công trình trung tâm của bảo tàng phản ánh bản sắc Ả Rập theo cách đương đại, khi lựa chọn mô phỏng dòng chảy của phông chữ Ả Rập (thư pháp). Khu vực lối vào chính được nhấn mạnh với các mái uốn cong và thông suốt thể hiện ý tưởng tạo các luồng ánh sáng chiếu rọi để đến đường chân trời của tương lại, trở thành một con đường ánh sáng xuyên suốt kết nối giữa quá khứ truyền thống và tương lại hiện đại. Các chất liệu quý giá đối với cuộc sống của cư dân Arap trong quá khứ đặc biệt là nước cũng được bố trí ở khu vực lối vào thể hiện ý niệm một nhân chứng của lịch sử Ả Rập và bạn đồng hành của chúng trong suốt và là điểm khởi đầu chung cho người Ả Rập và ảnh hưởng thực sự đến cuộc sống của họ.

 

Không gian mái vòm cong đóng vai trò như hệ thống hành lang cầu kết nối

 

Không gian hồ nước tại khu vực sân chính phía trước

Từ không gian sân cộng đồng bên ngoài, du khách có thể trực tiếp di chuyển tới các phòng trưng bày. Có 2 loại phòng trưng bày là các phòng trưng bày cố định ở tầng trên và phòng trưng bày đa năng ở tầng dưới. Khách tham quan có thể trực tiếp di chuyển đến các phòng trưng bày theo các tuyến hành lang kết nối nổi và ngầm trực tiếp và nhanh chóng, thuận tiện. Các kiến trúc sư đã tổ chức tuyến tham quan hiện vật trong bảo tàng theo các mức độ dốc cao thấp khác nhau trên cơ sở giải pháp lập trình tuyến tham quan để giúp du khách có được những cảm xúc trải nghiệm khám phá thú vị cao nhất giúp hiểu và nhận diện rõ nét toàn bộ bức tranh nghệ thuật.

 

Không gian khu vực sân trong công trình

Với thiết kế tổ chức mặt bằng gồm các tuyến bao quanh 1 hình vuông, bên cạnh các không gian trưng bày, bảo tàng cũng được thiết kế đồng bộ gồm 01 thư viện hiện đại với hệ thống tra cứu kỹ thuật số, 01 trung tâm giáo dục phục vụ tra cứu và nghiên cứu về lịch sử quốc gia, 01 không gian triển lãm và trưng bày tạm thời và cả một nhà hàng sang trọng với các món ăn phục vụ khách tham quan dừng chân điểm tâm, nghỉ ngơi.

Để trở thành một công trình tiết kiệm năng lượng, đạt chứng chỉ công trình xanh cao nhất LEED, công trình cũng tối ưu hóa chiếu sáng và thông gió tự nhiên. Tất cả các không gian nội thất đều tối ưu sử dụng ánh sáng tự nhiên trong khi được làm mát bằng hệ thống phun nước bốc hơi tự nhiên giúp giảm tới 30% lượng năng lượng nhân tạo cho chiếu sáng và làm mát.

Với sự năng động của Bảo tàng thế kỷ 21, theo dự kiến bảo tàng nghệ thuật hiện đại Barjeel Museum các hiện vật trưng bày sẽ chủ yếu tập trung vào việc truyền cảm hứng cho du khách với câu chuyện về văn hóa nghệ thuật truyền thống - đương đại của UAE. Các chương trình trưng bày giới thiệu cho du khách về các tác phẩm tranh, gốm, phù điêu truyền thống được lựa chọn trưng bày với nhiều kích thước - quy mô tại nhiều vị trị không gian cố định và chuyên đề khác nhau.

 

Tượng điêu khắc đương đại Ả rập bố trí tại không gian sân ngoài trời

Với sự ứng dụng khoa học công nghệ mới, tất cả các không gian triển lãm đều được trưng bày sắp đặt trên cơ sở công nghệ tương tác và trải nghiệm kỹ thuật số. Đôi khi khách tham quan cảm thấy như đang ở giữa "không gian thực tế ảo" với tất cả màn hình cảm ứng công nghệ cao và siêu tân kỳ.

 

Các hiện vật gốm và điêu khắc cổ đại

 

Hiện vật bình vàng hoàng gia Ả rập cổ đại trưng bày tại bảo tàng

 

Hiện vật tượng đất nung cổ đại được trưng bày tại bảo tàng

Về hiện vật trưng bày, theo kế hoạch trưng bày, bảo tàng thu thập, bảo tồn và trưng bày hệ thống rất nhiều các di sản văn hóa lịch sử của Các tiểu vương quốc Arập thống nhất ở nhiều góc độ: lịch sử xã hội, chính trị, văn hoá, khoa học và quân sự. Khách tham quan có thể chiêm ngưỡng nhiều chủng loại hiện vật tiêu biểu cho sự hình thành và phát triển.

Với sự độc đáo về thiết kế, cũng như hệ thống các hiện vật dự kiến sẽ được trưng bày, tháng 12/2020, thiết kế bảo tàng đã vinh dự nhận giải thưởng cao nhất của Giải thưởng Rifat Chadirji Prize 2019 xứng đáng với tên gọi Mô hình bảo tàng của thế kỷ 21 - truyền thống và hiện đại.

Nguyễn Hải Vân