Đó là thành Lưỡng Kỳ, nằm trên núi Đá Bia, ở thôn Lưỡng Kỳ, xã Thống Nhất, huyện Hoành Bồ (tỉnh Quảng Ninh).
Dù bị vùi lấp nhiều, nhưng do ở độ cao hơn 500m so với mực nước biển, địa hình hiểm trở, ít người xâm phạm, nên bề mặt trên của thành - gồm những hòn đá xếp lại với nhau - vẫn còn khá nguyên vẹn (ảnh).
Cùng với thành cổ Xích Thổ (cũng nằm trong xã Thống Nhất), thành Lưỡng Kỳ cũng do nhà Mạc xây dựng. Tuy nhiên, theo ông Trần Trọng Hà – GĐ Bảo tàng Quảng Ninh, với các cứ liệu lịch sử và một số mảnh gốm, sứ thu được ở chân thành, thành cổ Lưỡng Kỳ có tuổi đời cao hơn thành Xích Thổ và có liên quan đến cuộc kháng chiến chống quân Minh của tướng quân Lê Ngã (đầu TK 15).
Công trình quân sự này gồm 2 lớp vòng thành, chu vi khoảng 1.000m, có vị trí thủ và thoái tốt. Đứng trên thành có thể quan sát được toàn bộ khu vực Cửa Lục (Hạ Long) - một vị trí chiến lược quan trọng trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược phương Bắc trước đây.
Nguyễn Hùng