Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Đây là cuốn sách được phát triển từ một phần luận án Tiến sĩ của Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thọ. Ông đã thực hiện công trình nghiên cứu về sự thâm nhập của người Pháp vào Việt Nam (1858-1897). Công trình này, trong đó, Nguyễn Xuân Thọ đã dành một phần lớn cho các tài liệu chính thức, phần nhiều là chưa được tiết lộ giúp chúng ta hiểu rõ hơn một số giai đoạn trong lịch sử, những liên hệ giữa Pháp và Việt Nam vào thế kỷ vừa qua. Đồng thời, công trình này cũng soi sáng chúng ta về tấn thảm kịch đang chia cắt mảnh đất đau khổ này của Á Châu trên cả hai bình diện chính trị và tôn giáo.

Bằng cách đưa vào quyền sách này những văn kiện ngoại giao mà phần lớn chưa được tiết lộ, tác giả cố gắng góp phần xác định một số giai đoạn lịch sử những buổi đầu trong sự thiết lập hệ thống thuộc địa Pháp ở Việt Nam. Ông không chú trọng nhiều đến phương pháp tổ chức hành chánh địa phương do tay người Pháp, tại Việt Nam, mà chỉ nhấn mạnh về bình diện chính trị, ngoại giao và quốc tế của công cuộc thâm nhập này.

Tác phẩm tập hợp nhiều sự kiện về xã hội việt nam từ nửa sau thế kỷ 19, trong đó sự kiện nổi bật nhất là hiệp ước giữa Việt Nam và Pháp từ Hiệp ước Versailles 1787 đến Thỏa ước Thiên Tân 1884, từng bước xóa bỏ nền độc lập tự chủ của Việt Nam, đồng thời cũng từng bước thiết lập chính quyền đô hộ của Pháp. Tiếp đó là mối quan hệ giữa Pháp với các nước Tây Ban Nha, Đức, Trung quốc, giữa chính phủ Pháp với chính quyền của Pháp ở Việt Nam, giữa chính phủ Pháp với các giáo sĩ, giữa những người Pháp trực tiếp “quản lý” Việt Nam với các giáo sĩ và giáo dân ở đây… Phía khác là quan hệ giữa vua và những đại thần trong triều đình nhà Nguyễn, giữa các đại thần với nhau, giữa triều đình với nhân dân ba miền Nam Trung – Bắc… Từ đó biểu hiện thành những nguyên nhân xa gần của sự biến trong nội bộ triều chính, hành xử và của những nhân vật lịch sử nhà Nguyễn dẫn đến việc mất nước, vai trò của nhân dân, rồi vai trò, tính cách và hành xử của những quan lại người Pháp trong bộ máy cai trị…

Thư viện Bảo tàng Lịch sử quốc gia (số 25 Tông Đản - Hoàn Kiếm - Hà Nội) xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!

Phạm Trang Nhung (Phòng Tư liệu – Thư viện)