Cách đây hơn 70 năm, ngày 2.9.1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, hàng chục nghìn người Việt đã hát vang bài Tiến quân ca trong lễ chào cờ tại buổi lễ Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tại kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa I (tháng 3.1946), bài Tiến quân ca đã được chọn làm Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và được ghi tại điều 3 Hiến pháp năm 1946, theo đề xuất của Chủ tịch Hồ Chí Minh. “Hơn 70 năm qua, bài Tiến quân ca đã đồng hành cùng dân tộc Việt Nam trong suốt quá trình đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước cũng như trong thời kỳ hòa bình, xây dựng phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam năm 2013 tiếp tục ghi nhận “Quốc ca nước CHXHCN Việt Nam là nhạc và lời của bài Tiến quân ca”.
Bài Tiến quân ca - Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do nhạc sĩ Văn Cao sáng tác tháng 12-1944. (Bản viết lại có chữ ký của tác giả năm 1994).
Ngày 15 tháng 7 năm 2016, Văn phòng Quốc hội tổ chức lễ tiếp nhận bài Tiến quân ca và truy tặng huân chương Hồ Chí Minh cho cố nhạc sĩ Văn Cao.
Văn bản hiến tặng ca khúc Tiến quân ca có chữ ký của bà Nghiêm Thúy Băng, phu nhân cố nhạc sĩ Văn Cao cùng năm người con của ông đã được trao cho Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tại Lễ tiếp nhận bài Tiến quân ca và truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh cho cố nhạc sĩ được tổ chức trang trọng tại Tòa nhà Quốc hội.
Tham dự buổi lễ còn có nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Vương Duy Biên cùng gia đình và người thân của cố nhạc sĩ Văn Cao.
Bà Nghiêm Thúy Băng, vợ cố nhạc sĩ Văn Cao trao tặng “Tiến quân ca” cho Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân.
Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam trao tặng Bằng khen cho gia đình cố nhạc sĩ Văn Cao.
Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch – ông Vương Duy Biên khẳng định: Thời gian vừa qua, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã cùng gia đình cố nhạc sĩ thực hiện các thủ tục để hiến tặng ca khúc Tiến quân ca theo đúng quy định pháp luật về quyền tác giả và quyền liên quan. Việc tổ chức buổi lễ hôm nay thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với đội ngũ sáng tạo, văn nghệ sĩ, trí thức cả nước”. Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch sẽ đảm nhận việc quản lý, gìn giữ và phát huy giá trị của ca khúc đặc biệt này.
Nhà thơ, họa sĩ Nguyễn Văn Thao, con trai cả của cố nhạc sĩ Văn Cao thay mặt gia đình công bố văn bản hiến tặng, nhấn mạnh: “Gia đình tôi, bằng văn bản này, trân trọng hiến tặng bài Tiến quân ca, cả phần nhạc và phần lời cho nhân dân và cho Tổ quốc Việt Nam”. “Từ nay, Tiến quân ca sẽ là của nhân dân và chính người dân sẽ gìn giữ ca khúc này”, ông Thao nói.
Chia sẻ về buổi lễ đặc biệt này, bà Nghiêm Thúy Băng, vợ của cố nhạc sĩ cho biết: “Hiến tặng bài Tiến quân ca không chỉ là mong nguyện của gia đình tôi từ lâu, mà còn là tâm nguyện của ông Văn Cao từ khi còn sống. Gia đình tôi rất cảm động về buổi lễ này, đó là sự quan tâm, trân trọng của Đảng, của Nhà nước, Quốc hội và Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đối với tác phẩm Tiến quân ca nói riêng và văn học nghệ thuật nói chung”. Phu nhân cố nhạc sĩ chia sẻ thêm: “Chúng tôi rất cảm ơn Quốc hội và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức lễ tiếp nhận đúng vào dịp giỗ ông Văn Cao. Con gái tôi sống ở nước ngoài về giỗ bố lại được dự buổi lễ này, niềm vui của gia đình càng thêm trọn vẹn”.
Tiếp nhận văn bản hiến tặng từ gia đình cố nhạc sĩ, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chia sẻ: “Bài Tiến quân ca sáng tác trong những ngày đất nước đang sục sôi khởi nghĩa, giành độc lập và được Chủ tịch Hồ Chí Minh chọn là Quốc ca của Việt Nam. Đây là vinh dự, tự hào mà chưa một tác phẩm âm nhạc nào có được. Hơn 70 năm qua, ca khúc đã khẳng định sức sống mãnh liệt, gắn liền với sự kiện trọng đại của dân tộc, trở thành bài ca của cả dân tộc. Quốc ca như biểu tượng thiêng liêng về Tổ quốc Việt Nam và tiếp tục vang mãi như lời hiệu triệu non sông. Bài ca đã và sẽ mãi mãi là tài sản vô giá của nhân dân Việt Nam”.
Với công lao sáng tác bài Tiến quân ca - Quốc ca của nước Việt Nam DCCH cùng những đóng góp to lớn cho nền âm nhạc Việt Nam, cố nhạc sĩ Văn Cao đã được truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh. Đồng thời, tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam cũng trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho bà Nghiêm Thúy Băng vì đã có thành tích trong việc gìn giữ, bảo tồn bài Tiến quân ca cùng các tác phẩm âm nhạc của cố nhạc sĩ.
Nguyễn Thị Ngọc Anh (tổng hợp)