Trước tình trạng xuống cấp trầm trọng về nhân đạo và an ninh ở I-rắc, tổ chức UNESCO đã lập một Kế hoạch Hành động Ứng phó Khẩn cấp (PAIU) để giải quyết các thách thức liên quan đến việc bảo vệ khẩn cấp di sản văn hóa của nước này. Kế hoạch này được thiết lập ngay trong một cuộc họp khẩn cấp diễn ra vào ngày 17 tháng 7 năm 2014 tại Trụ sở của UNESCO ở Paris, với sự có mặt của các chuyên gia đến từ I-rắc và cộng đồng quốc tế. Mục tiêu của cuộc họp này để xác định các biện pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu các tác động tiêu cực từ các xung đột.
Thành phố khảo cổ học Samarra.
Bên cạnh đó, một hội nghị quốc tế được Đoàn đại biểu Pháp và Irắc tổ chức cũng diễn ra tại trụ sở UNESCO vào ngày 29 tháng 9 vừa qua để xác định cách thức bảo vệ di sản văn hóa của I-rắc hiện đang bị đe dọa.
Ba trong số bốn di sản văn hóa của I-rắc được ghi vào Danh sách di sản thế giới (đó là các di tích ở Assour (Qal’at Sherqat), di tích Hatra và thành phố khảo cổ học Samarra) nằm trong các khu vực xung đột đặc biệt, nơi mà các vụ cướp bóc và buôn lậu cổ vật đã trở thành mối quan ngại lớn. Assour và Samarra lần lượt được đưa vào Danh sách Di sản thế giới đang bị đe dọa vào năm 2003 và 2007.
Ban đầu, PAIU sẽ tập trung vào nâng cao nhận thức của cộng đồng quốc tế và của công chúng Irac về tác động của các xung đột vũ trang đối với di sản văn hóa của I-rắc. Mặc dù không có số liệu thống kê để xác định chính xác những vụ buôn lậu cổ vật trên lãnh thổ nước này, nhưng người ta ước tính có nhiều bức tượng, bản thảo và các hiện vật quý hiếm khác rơi vào tay của bọn buôn lậu cổ vật.
Nghị quyết 1483 về việc cấm buôn bán tài sản văn hóa của I-rắc đã được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thông qua vào năm 2003, và cho đến nay vẫn còn hiệu lực. Tổng giám đốc của UNESCO, bà Irina Bokova đã cảnh báo rằng: «Di sản Hồi giáo, Thiên chúa giáo, Do Thái và Kurd... đang bị phá hủy hoặc tấn công một cách có chủ đích và đó rõ ràng là một hình thức quét sạch văn hóa ».
Trong khuôn khổ của PAIU, tất cả các bên liên quan, nhất là các Sở Hải quan, cảnh sát biên phòng, Interpol, Tổ chức Hải quan thế giới và các hãng bán đấu giá, sẽ được cảnh báo và thông báo về bất cứ tiềm ẩn nào của một cuộc buôn bán bất hợp pháp tài sản văn hóa ở I-rắc, cũng như các biện pháp cụ thể được triển khai để ngăn ngừa các hành vi như vậy.
Các PAIU cũng sẽ làm việc với các tổ chức nhân đạo trong nước và quốc tế liên quan tiếp cận với các khu vực có chứa di sản văn hóa.
Nguyễn Thúy (Biên dịch)
Nguồn:
- http://whc.unesco.org/