Tướng quân Lê Khôi sinh ra ở xã Lam Sơn, Thụy Nguyên (Thanh Hóa), là cháu ruột của vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi). Lê Khôi tham gia nghĩa quân Lam Sơn từ ngày đầu khởi nghĩa đến lúc kháng chiến chống Minh thành công. Ông từng tham gia Hội thề Lũng Nhai và có tên trong 35 công thần khởi nghĩa. Sau kháng chiến thắng lợi, Lê Khôi làm quan trải qua ba triều: Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông, lên đến chức Khâm sai Tiết chế Thuỷ bộ Lục dinh, Hộ vệ Thượng tướng quân.
Năm 1443, ông được phái vào làm Tổng trấn Hoan châu (Nghệ Tĩnh). Ở vùng đất này, ông chú trọng phát triển nông nghiệp, đào kênh, đắp đập, khai hoang lập làng, phát triển bờ cõi phía Nam.
Năm 1446, Lê Khôi đem quân đi dẹp loạn. Đại quân của ông đi đến đâu chiến thắng đến đó. Nhưng trên đường trở về, ông đã lâm bệnh nặng rồi mất tại núi Long Ngâm, làng Dương Luật - nay là xã Thạch Bàn, huyện Thạch Hà. Biết tin, triều đình nhà Lê đã tiến hành quốc tang và an táng thi hài ông tại chóp núi Long Ngâm và cho lập đền thờ tại đó.
Đền Chiêu Trưng nơi thờ Đại vương Lê Khôi tại xã Thạch Bàn, Thạch Hà, Hà Tĩnh.
Năm 1487, Lê Khôi được vua Lê Thánh Tông tặng phong là Chiêu Trưng Đại vương. Tưởng nhớ đến công lao và sự nghiệp của Đại vương Lê Khôi, hằng năm cứ đến những ngày mùng 1 đến 3-5 âm lịch, người dân các xã Thạch Bàn, Thạch Hải (Thạch Hà), Thạch Kim, Mai Phụ (Lộc Hà) lại hành lễ tế ông. Tại lễ hội, du khách thập phương cùng người dân địa phương tiến hành lễ rước Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi từ các đền vọng đến đền chính; tổ chức các trò chơi dân gian vui nhộn như: đua thuyền, bóng chuyền, cờ tướng…
Lễ dâng hương kỷ niệm 570 năm ngày giỗ Đại vương Lê Khôi.
Lễ hội đền Lê Khôi từ lâu đã là sinh hoạt văn hóa truyền thống của người dân bãi ngang các huyện Thạch Hà, Lộc Hà, cũng là dịp để nhân dân ghi nhớ đến công lao to lớn của ông đối với sự nghiệp chống giặc Minh xâm lược bảo vệ Tổ quốc. Từ ngày 5 đến 7-6 (tức mùng 1 đến 3-5 âm lịch), tại núi Long Ngâm Cửa Sót, UBND huyện Thạch Hà và UBND huyện Lộc Hà (tỉnh Hà Tĩnh) đã cử hành Lễ giỗ lần thứ 570 Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi. Lễ giỗ đã thu hút đông đảo nhân dân trong vùng tham gia.
Minh Vượng