Sau 30 năm bôn ba ra đi tìm đường cứu nước và hoạt động ở nước ngoài, ngày 28/1/1941, từ Tĩnh Tây, Trung Quốc, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã về nước để trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam. Cùng về với Bác có đồng chí Phùng Chí Kiên, Lê Quảng Ba, Đặng Văn Cáp, Thế An và đồng chí Hoàng Văn Lộc.

Tranh vẽ Bác Hồ về nước ngày 28-1-1941.
Chuyến đi gian lao vất vả hướng về cột mốc 108 - nơi phân chia địa giới hai nước Việt – Trung được khắc một bên là chữ Trung Quốc một bên là chữ Việt Nam. Nơi Bác dừng chân là tại Pác Bó, Hà Quảng, Cao Bằng. Hành trang của Người sau 30 năm đi khắp bốn biển năm châu, giờ đây khi trở về nước là một chiếc Va li nhỏ được làm bằng mây dài chưa quá 3 gang tay, bên trong đựng một ít đồ dùng, tài liệu và chiếc máy chữ, một vật dụng bất li thân của Người. Chiếc Va li này, Người tiếp tục sử dụng trong thời gian sống và hoạt động ở Pác Bó, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, năm 1941.

Chiếc Va li mây của chủ tịch Hồ Chí Minh mang về từ Tĩnh Tây, Trung Quốc.
Bảo tàng Lịch sử quốc gia hiện đang lưu giữ và trưng bày chiếc va li mây này tại hệ thống trưng bày thường trực, giai đoạn Cận hiện đại . Chiếc Va li mây mang kí hiệu 136/ĐM.22, có kích thước 38,5x27x13 (cm), được đan bằng sợi mây trên khung tre đã đựng sẵn vuông vức giống như một chiếc va li loại nhỏ, có quai xách tay, có nắp đậy và khóa thì được ghim thêm bên lề sắt để cho chắc chắn khi đựng đồ bên trong không bị bung ra. Qua thời gian, nay chiếc Va li không còn nguyên vẹn như xưa, nhiều nan bị giòn gẫy, vì vậy đã được Bảo tàng tiến hành tu sửa, phục dựng lại như hình dạng ban đầu , nhằm phục vụ trưng bày và lưu giữ lâu dài.
Khi Bác Hồ về tới Cao Bằng, ngày đầu tiên đồng chí Lê Quảng Ba đưa Bác về nghỉ tại nhà ông Lý Quốc Súng người dân tộc Nùng. Sau đó, để tránh liên lụy đến chủ nhà và đảm bảo bí mật, Bác đã yêu cầu các đồng chí đi cùng chuyển ra địa điểm khác. Sáng hôm sau, ông Lý Quốc Súng dẫn Bác và mấy anh em cán bộ lên hang Pác Bó. Pác Bó có nghĩa là đầu nguồn nước, nơi ấy có dòng suối lớn, nước trong vắt thoát ra từ hang núi đá lớn, Bác đặt tên là suối Lê nin. Hang đá Bác ở là một ngọn núi đá cao, Bác đặt tên là núi Các Mác.

Hang Pác Bó, Cao Bằng, nơi Bác Hồ đã từng sống và làm việc.
Tại Pác Bó, Bác tự sắp xếp nơi nằm nghỉ, chỗ nấu cơm, nơi câu cá lúc nhàn rỗi, chỗ đun nước uống, chè là lá cây ổi xanh, kê bàn đá mộc mạc tự nhiên để dịch lịch sử cách mạng Liên Xô làm tài liệu huấn luyện cán bộ cách mạng. Qua những kỉ vật đơn sơ cùng cuộc sống ung dung, thanh thản, tràn đầy niềm tin yêu, lạc quan cách mạng của Bác Hồ trong những ngày sống ở Pác Bó, Cao Bằng, đã cho chúng ta thấy sự giản dị đáng trân trọng của một nhà lãnh tụ vĩ đại, một con người suốt đời phấn đấu cho một tôn chỉ duy nhất : Độc lập cho dân tộc, tất cả nhân dân được sống trong hòa bình và no ấm.
Nguyễn Thị Phương (Phòng GDCC)