Ít tháng sau khi về nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh xuất bản báo Việt Nam Độc Lập làm cơ quan tuyên truyền cho tổ chức Việt Minh tỉnh Cao Bằng.
Ngày 1-8-1941 báo Việt Nam Độc Lập ra số đầu tiên (tức số 101). Từ số 131 đến số 186, báo là cơ quan tuyên truyền của Liên tỉnh Hội Việt Minh Cao Bằng - Bắc cạn. Từ số 187 đến số 235 là cơ quan tuyên truyền của Việt Minh ba tỉnh Cao - Bắc - Lạng. Báo ra 2 trang in thạch trên giấy học sinh thời đó khổ 20 x 30cm. Mỗi tháng ra 3 kỳ, mỗi kỳ in trên dưới 400 bản.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập báo Việt Nam Độc Lập, là Tổng biên tập, là người viết nhiều bài, vẽ một số tranh minh họa, tranh tuyên truyền, đồng thời cũng là người tham gia in báo, phát hành báo. Từ tháng 8-1941 đến khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đi Trung Quốc tháng 8-1942, báo ra được trên 30 số. Sau khi Người ra nước ngoài, đồng chí Phạm Văn Đồng trực tiếp phụ trách tờ báo cho đến tháng 4-1945.
Báo Việt Nam Độc Lập, số 101, ra ngày 1/8/1941.
Những bài đăng báo thường được viết ngắn, gọn, dễ hiểu, kêu gọi toàn dân đoàn kết, cổ động mọi người vào Hội Việt Minh tham gia đánh đuổi bọn cướp nước giành độc lập. Báo tố cáo tội ác của đế quốc Pháp, phát xít Nhật đối với nhân dân ta; báo hướng dẫn đồng bào giữ bí mật, tham gia cứu nước, luyện tập quân sự, bảo vệ cơ sở cách mạng, phòng chống địch càn phá. Trên các trang báo thường xuyên có mục: Tin trong nước, Tin thế giới, cung cấp cho người đọc những thông tin nhằm nâng cao hiểu biết chính trị, mở rộng tầm nhìn, biết gắn phong trào cách mạng Việt Nam với tình hình diễn biến trên thế giới…
Bảo tàng Lịch sử quốc gia hiện đang lưu giữ bản gốc 3 số Họa bản và 124 số báo Việt Nam Độc Lập từ số đầu tiên (tức số 101) đến số cuối cùng mà bảo tàng có là số 235 ra ngày 10-12-1945 – số đặc biệt đăng danh sách các đại biểu được đề cử, ứng cử bầu vào Quốc hội khóa I nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. So với bộ sưu tập còn thiếu 15 số.
Để phục vụ rộng rãi các tầng lớp nhân dân có nhu cầu tìm hiểu, nghiên cứu, năm 2000 Bảo tàng đã kết hợp với Nhà xuất bản Lao động tại Hà Nội xuất bản toàn bộ nội dung 124 số báo Việt Nam Độc lập và 3 Họa bản. Bạn đọc có nhu cầu có thể tìm hiểu nội dung các bài đăng trên báo Việt Nam Độc Lập trong bộ sưu tập này hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia hoặc tìm đọc ấn phẩm Báo Việt Nam Độc Lập (1941-1945), Nhà xuất bản Lao Động, Hà Nội-2000.
Thu Hà (phòng TBNT&KGTN)