Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật, trước đây là Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật được thành lập ngày 15 tháng 8 năm 2000 nhân kỷ niệm lần thứ 115 năm ngày mất danh nhân Phạm Thận Duật (29/11/1885 - 29/11/2000). Quỹ ra đời với tôn chỉ và mục đích nhằm góp phần động viên, khuyến khích các tài năng sử học, vinh danh các tiến sĩ sử học xuất sắc, góp phần vào sự nghiệp phát triển ngành khoa học lịch sử ở nước ta. Đồng thời góp phần vào sự nghiệp khuyến học khuyến tài bằng cách trao học bổng và giải thưởng khuyến học cho các em học sinh nghèo vượt khó, các học sinh giỏi qua các kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc tế, cấp quốc gia, cấp tỉnh. Tôn chỉ và mục đích của Quỹ cũng nhằm xoa dịu một phần nỗi đau những hoàn cảnh khó khăn, bệnh tật và tật nguyền bằng các chương trình từ thiện xã hội. Vì Quỹ do hậu duệ của danh nhân lập ra nên cũng không ngoài mục đích nhằm tôn vinh danh nhân, một nhà sử học chân chính của thế kỷ thứ XIX, Cơ mật viện đại thần, Hiệp biện Đại học sĩ, Phó Tổng tài Quốc sử quán Phạm Thận Duật.